43-400 Cieszyn, Rynek 18, tel. 33 85 78 720, fax. 33 85 78 721, e-mail: biuro@olza.pl
NAPISZ DO NAS
Wisła,Inne produkty i atrakcje turystyczne
Dział w trakcie redagowania - zapraszamy ponownie.
Albrechtice (F4) – W miejscowości, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1447 r., znajduje się drewniany kościół barokowy p.w. św. Piotra i Pawła z 1766 r., kapliczka z 1844 r. oraz pomnik Poległych Bohaterów. W 1957 r. w osadzie Zámostí dokonano przypadkowych odkryć archeologicznych w napływowej niwie rzeki Stonávky. Najnowsze odkrycia archeologiczne na terenie miejscowości wskazują na możliwe osiedlenie już 3 000 lat p.n.e. W osadzie Pardubice podziwiać można stuletnie dęby.
Bocanovice (K7) – Mała miejscowość rolnicza u stóp Kozubové z zabudową rozproszoną po przedgórzu Beskidu Morawsko-Śląskiego. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od gnieżdżących tu bocianów (ludność miejscowa posługuje się tu jeszcze dialektem polskim – po czesku bocian to čáp).
Bohumín (C2) – Miasto przemysłowe (huta żelaza i druciarnia, produkcja mas izolacyjnych, zakład chemiczny itd.), ważny węzeł kolejowy i przejście graniczne z Polską. Pierwsza pisemna wzmianka o Bohumíně pochodzi z 1256 r. Po wybudowaniu Kolei Północnej Kraków – Wiedeń w latach 1835–47 następuje szybki rozwój miejscowości Šunychl (obecnie Nový Bohumín). Miasto budowano w stylu neogotyckim z regularnie rozmieszczonymi ulicami. Obecny Bohumín powstał w 1973 r. w wyniku połączenia Starého i Nového Bohumína. W Starém Bogumíně warto zwrócić uwagę na gotycki kościół parafialny p.w. Narodzenia N.M.P. z XIII w. z dzwonnicą z 1620 r. Pomiędzy XVII a XIX w. gruntownie przebudowywany. Budynek dworcowy z 1860 r., przebudowany w latach 1903–1904.
Brenna (G10) – Miejscowość letniskowa położona w górnym biegu Brennicy i jej dopływów (m. in. Leśnicy, Hołcyny i Jatnego). Początki miejscowości sięgają roku 1490. W czasie okupacji hitlerowskiej wieś stanowiła silny ośrodek działalności partyzantki polskiej i radzieckiej. Ośrodek żywej tradycji sztuki ludowej i folkloru. Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela z 1796 r. (przebudowany w 1929 r.). Liczne przydrożne kapliczki. Drewniane chałupy z XIX–XX w., kryte słomą lub gontami. Czynne szałasy pasterskie na pobliskich halach.
Bukovec (K9) – Architektura zrębowa z 2 poł. XVIII wieku, tzw. „kurloki“ bez komina – chaty kurne, drzewo pomnikowe (Ulmus). Dokument o założeniu pochodzi z 1353 r. Wzdłuż potoku Olecki rezerwat przyrody – łąka torfowiskowa, na której rosną rzadkie storczyki. W szkole podstawowej z polskim językiem nauczania znajduje się muzeum regionalne, w którym przechowywane są rzeźby, obrazy, przedmioty codziennego użytku, hafty oraz części strojów ludowych dokumentujące historię i życie przodków miejscowej ludności.
Bukovec (K9) – (RP) Podmokłe łąki podgórskie, typu torfowego, z rzadkimi okazami kwiatów.
Bystřice (I7) – Częściowo drewniany kościół p.w. św. Krzyża z 1897 r. na miejscu drewnianego z 1587 r., renesansowy ołtarz skrzydłowy z 1588 r. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1423 r. Czesko-polska szkoła podstawowa ma do dyspozycji wysokiej klasy wyposażenie sportowe – korty tenisowe, hala atletyczna, squash. Wioska jest punktem wyjściowym nie tylko dla turystów pieszych, ale także dla rowerzystów i narciarzy biegowych.
Chałupki (C1) – Przejście graniczne z Republiką Czeską (na rzece Odrze). Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1383 r. Zamek z 1682 r. przebudowany na przełomie XVIII i XIX w. Obok znajdują się ślady bastionowych fortyfikacji i park pałacowy z pomnikowymi lipami i kasztanowcami. Aleja jesionowa. Neogotycki dworzec i zabudowania stacyjne z 2 połowy XIX w.
CHKO Beskydy (I2–K8) – (Chroniony Park Krajobrazowy Beskidy). Największy pod względem powierzchni Park Krajobrazowy w RC (1160 km2) , wyjątkowy pod względem bogactwa przyrody; spełniający funkcje – biologiczną, krajoznawczą, gospodarczą i nie mniej ważną – wypoczynkową. Ważny również pod względem gospodarki wodnej i swoistego mikroklimatu Około 70 % powierzchni pokrywają lasy. Większość dziewiczych lasów bukowo-jodłowych zostało zastąpionych lasami świerkowymi, podobne zmiany miały miejsce także na terenach uprawnych. Pomimo tych zmian zachowały się stosunkowo duże obszary pierwotnych ekosystemów lasów mieszanych i biotopów łąk. Najlepiej zachowane, chronione są w blisko 30-tu chronionych obszarach. Unikatem geologiczno-geomorfologicznym są zjawiska pseudokrasowe. Na terenie parku turysta może zetknąć się z szeregiem chronionych zwierząt, nawet z rysiem, wilkiem czy niedźwiedziem. Park Krajobrazowy Beskydy jest także znaczącym rezerwuarem wody pitnej.. Nie mniej istotną rolą parku jest jego działalność na niwie turystyczno-wypoczynkowej, która nawiązuje do długoletniej tradycji (więcej jak 100 lat organizacji Pohorská jednota Radhošť).
Chotěbuz (F5) – Do niedawna część Českého Těšína, od 1998 r. samodzielna miejscowość. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1229 r. Na miejscu gotyckiego grodu, z którego zachowała się wieża strażnicza o wysokości 12 m, w XVI w. zbudowano renesansowy zamek, później przebudowany w stylu barokowym. Obok zamku stoi około 300-letni dąb. Brama z pomnikami św. Jana Nepomucena i św. Antoniego z XVIII i XIX w.
Chotěbuz – Archeopark Podobora (F5) – Wzniesienie, na którym znajduję się grodziszcze, składające się z trzech części (warowna akropolis, pierwsze i drugie przedzamcze), zbudowane przez nieznany lud z okresu kultury łużyckiej. Obecność Słowian udowodniona od poł. VIII w. do I poł. XI stulecia (dwie fazy osadnictwa).
Chybie (C8-C9) – Duża wieś zlokalizowana 4 km na południowy-wschód od Strumienia, w bezpośrednim sąsiedztwie Jez. Goczałkowickiego. Kościół p. w. Chrystusa Króla. Cukrownia założona w XIX w.
Szereg okazów drzew, między innymi przy drodze do Landeka.
Cieszyn (G6) – Miasto nadgraniczne – jedna z najstarszych osad, domniemany gród Gołęszyców.
Ślady osadnictwa sięgają V w. p. n. e. Wzmiankowany w 1155 r. Prawa miejskie z Lwówka Śląskiego w XIII w., z Magdeburga w 1364 r. W XII w. siedziba kasztelana, od 1190 r. stolica Księstwa Cieszyńskiego. Osada u stóp Góry Zamkowej, na której znajduje się romańska Rotunda p.w. św. Mikołaja (dawna kaplica zamkowa) z XI w. i wieża zwana Piastowską (zamkowa) z XIV w. Ośrodek naukowy oraz żywej tradycji sztuki ludowej i folkloru. Klasycystyczny Zamek Myśliwski Habsburgów z XIX w. Kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny z XIII w. (w XVIII w. przebudowany), z wewnętrznym wystrojem barokowym i nagrobną tumbą książęcą Przemysła I. Rynek (lokowany w 1496 r.) i kamienice rynkowe (ratusz, hotel, podcienia). Liczne zabytkowe kamieniczki na ulicach okalających Rynek (m.in. dawny Dom Niemiecki w stylu neorenesansu niderlandzkiego – obecnie siedziba Biblioteki Miejskiej). Ewangelicki Kościół Jezusowy z 1709 r. obok szkoła ewangelicka, pojezuicki kościół p.w. św. Krzyża z pocz. XVIII w., kościół p.w. Wniebowstąpienia N.M.P i klasztor Bonifratrów z XVII/XVIII w. Dawny kościół ewangelicki (obecnie katolicki p.w. św. Krzyża) na byłym cmentarzu (obecnie teren parkowy). Budynek dawnej mennicy z 1719 r. – siedziba Książnicy Cieszyńskiej. Kościół p.w. św. Jerzego z XV w. Teatr im. A. Mickiewicza. Studnia Trzech Braci i urokliwe zabudowania nad potokiem Młynówka – tzw. „Cieszyńska Wenecja“. Cmentarz komunalny z aleją zasłużonych i cmentarz ewangelicki. Dwa rezerwaty Przyrody: „Lasem Miejski“ i „Lasek nad Puńcówką“ (stanowiska cieszynianki wiosennej).
Cisownica (G8) – Wieś położona na Pogórzu Cieszyńskim, wzmiankowana w 1305 r. Kościół ewangelicki p.w. Jana Chrzciciela. Rezerwat przyrody „Zadni Gaj“ (cisy).
Čantoria (H8) – Narodowy rezerwat przyrody - Puszcza jodłowo-bukowa z okazami cisów.
Český Těšín (G5–G6) – Český Těšín i Cieszyn, w przeszłości jedno miasto leżące nad rzeką Olzą, dzisiaj dwa samodzielne miasta rozdzielone granicą państwową. Pierwsza wzmianka o zamku cieszyńskim pochodzi z 1155 r. Z podzamcza z biegiem czasu powstało miasto z prawami miejskimi udokumentowanymi już w 1290 r., kiedy to miasto było siedzibą książąt cieszyńskich z linii Piastów. Ostatni książęta cieszyńscy zmarli w 1653 r., po czym aż do 1918 r. panowali tu Habsburgowie. Zabytkowa część miasta mieści się w Polsce, po czeskiej stronie znajduje się przemysłowe przedmieście i dworzec kolejowy. W okresie międzywojennym następuje szybki rozwój miasta, powstają nowe dzielnice. Český Těšín jest obecnie ważnym węzłem komunikacyjnym i fakt ten ma zasadniczy wpływ na życie miasta. Zwiedzającym zalecamy zabranie paszportu w celu przekroczenia mostu granicznego by zwiedzić Cieszyn. Do ciekawszych zabytków należy zaliczyć najstarszą budowlę sakralną - empirową kapliczkę tzw. czerwoną z 1848 r. przy ul. Hřbitovní. W parku Masarykovy sady można zobaczyć barokowy pomnik św. Jana Nepomucena i neogotycki kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego z końca XIX wieku. W nowo odnowionej zabudowie miejskiej z pocz. XX wieku wyróżnia się ratusz, zbudowany w latach 1928–29. Płyta pamiątkowa obok wejścia do ratusza przypomina ewangelickiego kaznodzieję i nauczyciela Jerzego Trzanowskiego. Funkcjonalny budynek gimnazjum przy ul. Frýdecká zbudowano w 1932 roku. Przy ul. Hlavní třída warto zwrócić uwagę na budynek drukarni – Těšínská tiskárna – z końca XIX w. Teatr Cieszyński, który rozpoczął swą działalność w 1945 r. ma swą siedzibę w budynku z 1961 r. przy ul. Ostravská. Posiada dwie stałe sceny – scenę polską i czeską, które często goszczą na scenach teatrów innych miast.
Dębowiec (E7) – Malownicza miejscowość położona w dolinie Knajki, w otoczeniu licznych stawów rybnych. Pierwsza wzmianka w 1305 r. W sąsiedztwie eksploatacja gazu ziemnego i solanek jodo-bromowych. Ośmioboczny spichlerz z XVII w. Dawna gorzelnia z XIX w. Kościół p.w. św. Mateusza z 1885 r. (Ogrodzona).
Dolní Domaslavice (H4) – Miejscowość wypoczynkowa. W miejscowej szkole utworzono salę pamiątkową, w której zebrano zbiory krajoznawcze z wiosek zatopionych przez wody zapory Žermanice.
Dolní Lomná (K7) – Miejscowość wypoczynkowa. Na Rovnej zespół drewnianych budynków, gdzie co roku we wrześniu odbywają się uroczystości etnograficzne „Slezské dny“ (Śląskie Dni) , a na początku lipca folk & country festiwal „Na Pomezí“ (Na Pograniczu). W ramach Śląskich Dni organizowany jest długodystansowy rajd turystyczny dla pieszych i rowerzystów „Mánesova stezka“ (Ścieżka Mánesa) ze startem w Střítěži i Návsí. W okresie zimowym z wioski można dojechać do ośrodka narciarskiego Severka.
Dolní Lutyně (C3) – Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1305 r. Barokowy kościół p.w. św. Jana Chrzciciela z lat 1740–46, z przybudówkami z 1894 r., barokowy budynek administracyjny oraz spichlerz i stajnie obecnie już nie istniejącego zamku, w centrum wioski pomnik ofiar I wojny światowej.
Dolní Tošanovice (H4) – Wieś leżąca niedaleko zapory Žermanice. Wielkie majątki ziemskie Dolní dvůr (Folwark Doly) z XVII w. i Lesní dvůr (Folwark Leśny). Oba są własnością rodziny, z której wywodził się chirurg Vítězslav Chlumský, autor podręczników i publikacji naukowych w języku czeskim, polskim i niemieckim, żyjący na przełomie XIX i XX wieku. W ogrodzie zamkowym można zobaczyć wyjątkowy okaz starego liliownika.
Doubrava (D4) – Osada górnicza, znana od 1229 r. Zamek z końca XVIII w. Nad wioską wzgórze widokowe o tej samej nazwie. Kościół p.w. św. Jadwigi, kościół Zboru Husa Kościoła Czechosłowackiego, pomnik św. Jana Nepomucena. Drewniany budynek szkoły w z 1850 roku. Na rynku stary dąb.
Drogomyśl (D8) – Wieś szlachecka z XV w. położona nad Wisłą. Wzmiankowana w 1454 r. W Drogomyślu urodził się ks. Pastor J. Badura, działacz narodowy na Dolnym Śląsku. Dwór Kaliszów z XVIII w. Kościół ewangelicki z XVIII w. Współczesny kościół katolicki p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1969 r. (konstrukcja dachowa w postaci dwóch przenikających się czworościanów).
Dzięgielów (G7) – Wieś położona na stokach wzgórz, opadających w dolinę Puńcówki (Pogórze Cieszyńskie), wzmiankowana w 1305 r. Zamek z końca XV w. (własność Czelów i Goczałkowskich), z kartuszem Śreniawów i Odrowążów, wielokrotnie rozbudowywany. Ewangelicki Zakład Opiekuńczy „Eben-Ezer“.
Filipka (J8) – (PP) Bogate stanowisko jałowca pospolitego.
Girová (K9) – Najwyższy szczyt (839 m n.p.m.) Międzygórza Jabłonkowskiego. Goła, stożkowata góra z widokiem we wszystkich kierunkach. W kamieniołomie piaskowca Čertův mlýn (Młyn Diabła) doskonałe warunki do uprawiania wspinaczki.
Godów (C4) – Miejscowość nad Szotkówką i Leśnicą. Kościół p.w. św. Józefa Robotnika z I połowy XX w. W otoczeniu dawnego parku - dwór obronny. Grób poległych powstańców śląskich. Pomnik rozstrzelanych powstańców śląskich. W czasie I powstania śląskiego miały miejsce potyczki w rejonie stacji kolejowej i atak na koszary niemieckie – tzw. bitwa „Pod Godowem”.
Godula (I5) – Zalesiona góra (737 m n. p. m.) z pomnikiem wydania patentu tolerancyjnego, skały piaskowcowe - miejsce treningów alpinistycznych.
Goleszów (G7) – Miejscowość wzmiankowana w 1223 r. Jeden z najstarszych ośrodków cementowo-wapienniczych (od 1899 r.). W okresie międzywojennym silny ośrodek sportów zimowych i szybowcowych (na górze Chełm czynne było szybowisko, obecnie ośrodek sportów lotniczych „Ikar”). Pomnik ofiar hitleryzmu. Stare kamieniołomy margli i wapieni na Jasieniowej. Kościół p.w. Michała Archanioła z 1921 r., z wystrojem neoromańskim, plebania z połowy XIX w. Kościół ewangelicki z 1785 r., przebudowany w stylu neoroamańskim, plebania z końca XVIII w. „Na Kamieńcu” krzyż przydrożny (legenda z okresu wojny trzydziestoletniej).
Gołkowice (C4) – Nadgraniczna miejscowość położona w dolinie Olzy i Szotkówki, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1227 r. Kościół drewniany z XVIII/XIX w., o konstrukcji słupowej w otoczeniu pomnikowych drzew. Kościół ewangelicki z I połowy XX w. Nowy kościół z lat 80-tych. Grób powstańców śląskich. W XIII w. był tu drewniany zameczek myśliwski księcia raciborskiego, w XIII–XIV w. stanowiła własność klasztorną. W czasie I powstania śląskiego toczono tu walki z licznymi bojówkami niemieckimi (rozkaz rozpoczęcia działań zbrojnych w I powstaniu śląskim padł zza Piotrówki, gdzie schronili się szykanowani dowódcy POW).
Gołysz (C8) – Przysiółek Drogomyśla – Zakład Ichtiologiczny PAN oraz doświadczalne stawy rybne.
Górki Wielkie (F9) – Wieś nad Brennicą, znana już w 1305 r. jako Górki. Górki Wielkie po raz pierwszy pojawiają się w 1521 r.; ośrodek turystyczno-wypoczynkowy. Gotycki kościół p.w. Wszystkich Świętych fundacji Góreckich z XV w. (przebudowany w 1662 r.), obok cmentarz, gdzie spoczywa Zofia Kossak-Szczucka. Nowoczesny kościół ewangelicko-augsburski p.w. Apostoła Jana (przysiółek Pinkas). Muzeum biograficzne Z. Kossak-Szczuckiej w domku ogrodnika (pisarka pochowana na miejscowym cmentarzu). Aleja dębowo-lipowa.
Gorzyczki (B2–B3) – Wieś leżąca na rozległej skarpie nad Olzą wzmiankowana w 1492 r. Dworek myśliwski (pałacyk) Larischów (obecnie Państwowy Dom Dziecka). Pozostałość dawnych zabudowań folwarcznych i tzw. pawłaczki (czworaki) dla pracowników rolnych.
Guty (I5) – Renesansowy, jednonawowy zrębowy kościół p.w. Bożego Ciała z 1642 r. - obiekt cieszyńskiej architektury ludowej. Wieża, pierwotnie samodzielna dzwonnica (najstarszy dzwon z 1565 r.), połączona z nawą kościoła w 1781 r. We wnętrzu ciekawa kruchta z bogato zdobionymi tablicami, polichromia z 1626 roku. W prezbiterium można zobaczyć portal z datą 1563.
Havířov (F3) – Najmłodsze miasto w RC założone 1947 r., przede wszystkim jako dzielnica mieszkaniowa Ostravy i Karviné. Prawa miejskie uzyskało w 1955 r. W najstarszej części miasta z lat 50-tych widoczne są przykłady architektury opartej na kanonach radzieckiego socrealizmu. Sala wystawowa Musaion. W dzielnicy Bludovice znajduje się barokowy kościół p.w. św. Małgorzaty z lat 1786–92, klasycystyczny kościół z lat 1782–84 i drewniana Chata Kotuli o konstrukcji zrębowej z 1781 roku (ekspozycja kultury mieszkaniowej z przełomu XIX i XX w.). W dzielnicy Šumbark znajduje się zamek z przełomu XVIII i XIX w. oraz kościół w stylu empire p.w. św. Anny z lat 1841–45, natomiast w dzielnicy Životice zamek z końca XVIII w., XIX-wieczna dzwonnica oraz muzeum – Pomnik Tragedii Żywocickiej (36 ofiar faszyzmu, rozstrzelanych przez Gestapo 06.08.1944 r.). Pomnik przyrody – Meandry Lučiny.
Hnojník (H5) – Zabytkowy, jednonawowy empirowy kościół p.w. Wniebowzięcia N.M.P. z lat 1810–1812 z murem okalającym, z kapliczkami i grobowcem rodziny Bessów z końca XIX w. Obok zabytkowego młyna, pomnikowa lipa. Barokowy pałac z 1736 r. na miejscu dawnego zamku, przebudowany na początku XIX w. w stylu empiru śląskiego, drugie piętro dobudowano w 1897 r. Koło zamku założono w 1736 r. ogród krajobrazowy, zamieniony w empirowy park z obeliskiem i szeregiem rzeźb figuralnych. Park w przeszłości bardzo pieczołowicie utrzymywany, obecnie jest zaniedbany, a niegdyś urokliwe rzeźby zdewastowane, (jedynie rzeźba Jana Nepomucena została odnowiona w 1995 roku).
Horní Lomná (L6) – Ośrodek wypoczynkowy i narciarski w dolinie rzeczki Lomná. Neogotycki kościół p.w. św. Krzyża i klasztor oo. Karmelitów z 1896 r. Pod kościołem obok kapliczki N.M.P. wypływa źródełko z „wieczną“ wodą, która nigdy nie wysycha ani nie zamarza. W górnej części miejscowości można zobaczyć pierwotne kurne domy zrębowe, tzw. „kurloki“. W domu U Hrušků udostępniono zwiedzającym pozostałości i urządzeń służących kiedyś do spławiania drewna. Na południe od rzeczki Lomná rozciąga się Narodowy Rezerwat Przyrody – puszcza Mionší położona na obszarze 172 ha, niestety niedostępna dla zwiedzających..
Horní Suchá (E4) – Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości leżącej w dolinie rzeki Sušanka pochodzi z 1305 r. Barokowy kościół p.w. św. Józefa (1836 r.), pomnik św. Jana Nepomucena.
Horní Tošanovice (H4) – niewielka miejscowość rolnicza leżąca w pobliżu zbiornika wodnego Žermanická přehrada (Zapora Żermanice). Barokowa kapliczka z końca XIX wieku, budynek pierwszej manufaktury garncarskiej na Śląsku z XIX w. Zamek w stylu Empire z lat 30-tych XIX w. z ciekawym dziedzińcem i klatką schodową oraz wartościowymi dekoracjami stiukowymi (własność prywatna).
Hrádek (J7) – Hrádek położony na starym szlaku handlowym, powstał prawdopodobnie już w XIII w. Na prawym brzegu Olzy znajdują się pozostałości dawnych umocnień - wałów ziemnych zw. Zamczyskiem z XIV w. Przepływająca przez miejscowość rzeka Olza, spławna od Hrádku, tworzy tutaj malowniczy kanion, Stwarza to doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych. W wiosce podziwiać można pomnik przyrody – lipę drobnolistną o wysokości 24 m, z obwodem pnia 680 cm.
Hrčava (L9) – Charakterystyczna podgórska , najdalej na wschód położona miejscowość w RC, założona w XVII w. Kościółek p.w. św. Cyryla i Metodego z 1936 r. z ręcznie rzeźbioną chrzcielnicą. Drewniana gospódka i dzwonniczka. W lesie, sąsiadującym z wioską znajduje się jaskinia „Lurdská lesní jeskyně“ (Lurdska Jaskinia Leśna) – kamienny ołtarz z madonną, przed którą wypływa źródło z prawdopodobnie leczniczą dla wzroku wodą. Trzy monolity granitowe na Závršku symbolizują wyjątkowe położenie wioski w miejscu połączenia granic „Trójstyku“ trzech państw słowiańskich – Republiki Czeskiej, Słowacji i Polski.
Iłownica (D9) – Wieś położona nad kompleksem stawów (pamiętających czasy piastowskie), zagospodarowanych przez PAN (hodowla ryb i ptactwa wodnego), w dolinie Iłownicy. Pierwsza wzmianka w 1305 r. Dwór Baszyńskich z 1690 r. Pozostałość parku o charakterze tarasowym.
Istebna (K10) – Rozległa wieś (z licznymi przysiółkami) na stokach Złotego Gronia, Beskidka i Młodej Góry, nad górną Olzą i jej dopływami. Pierwsza wzmianka z 1583 r. Ośrodek wypoczynkowy. Punkt wyjściowy wycieczek w Beskid Śląski. Ważny ośrodek twórczości ludowej. Kościół katolicki p. w. Dobrego Pasterza z 1794 r. – rozbudowany w latach 1928–29 (wystrój autorstwa Jana Wałacha oraz rodziny Konarzewskich). Kościół ewangelicki z 1930 r. z obrazami C. Kuryatty. Dom Jana Kawuloka z 1863 r. – kurna chata z zachowanym wyposażeniem, sprzętem domowym i instrumentami muzycznymi (J. Kawulok – znawca instrumentów ludowych i muzyki pasterskiej). Pomnik P. Stalmacha, działacza narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Tablica pamiątkowa ofiar pacyfikacji. Tablica pamiątkowa himalaisty J. Kukuczki. Cmentarz z grobami zasłużonych. Stare zabudowania góralskie. Drewniana kapliczka (Istebna Bucznik). Drewniany kościółek p. w. św. Krzyża z 1770 r., przeniesiony z Przyszowic (Kubalonka). Młodzieżowe Sanatorium Przeciwgruźlicze (Kubalonka). Pracownia rodziny Konarzewskich (Bucznik). Warsztat grafika i malarza Jana Wałacha (Andziołówka).
Jablunkov (J8) – Według źródeł historycznych Jablunkov założono w 1435 r. Miasto leży blisko Przełęczy Jabłonkowskiej i posiada korzystne położenie komunikacyjne. Renesansowy kościół p.w. Bożego Ciała z 1671 r. z wieżą o wysokości 41 m, w XIX w. przebudowany w stylu neogotyckim. Ratusz zbudowany w początkach XVIII w. Niedaleko mostu przez rzekę Olzę znajduje się budynek klasztorny zaadaptowany na salę wystawową. W centrum rynku stoi barokowa fontanna z barokowym pomnikiem – IMMACULATA z 1655 roku. Obok sanatorium chorób płucnych rozciąga się na obszarze 22 ha park z arboretum z rzadkimi okazami drzew. W parku można podziwiać rzeźby artystów V. Makovskiego i J. Tříski. Corocznie w Jabłonkowie odbywają się duże festyny folklorystyczne – w maju festyn dziecięcy „Jackové dětem (Jackowie dla dzieci)“, na przełomie lipca i sierpnia festyn „Gorolskie Święto“ organizowany przez Polski Związek Kulturalno-Oświatowy.
Jasienica (E10) – Miejscowość położona nad Jasienicą, wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny p.w. św. Jerzego i plebania z XVIII w. Dwór z XVIII w. Nowoczesna fabryka mebli giętych (założona przez wiedeńczyka J. Hoffmana w 1881 r.). Zamek i zespół pałacowy (Grodziec Śląski). Kościół drewniany (Bielowicko).
Jasnowice (K10) – Najwcześniej zasiedlony przysiółek Istebnej – w przełomowym odcinku doliny Olzy, przy granicy z Czechami. Przejście graniczne.
Jastrzębie-Zdrój (B5) – Dawne uzdrowisko. Pierwsza wzmianka z 1305 r. Status uzdrowiska w 1861 r. Prawa miejskie w 1963 r. Zabytkowe budynki sanatoryjne i uzdrowiskowe. Park Zdrojowy. Kościół p.w. św. Katarzyny – obok na cmentarzu grobowiec Witczaków, grób obrońców z 1939 r. i grób ofiar „marszu śmierci“. W dzielnicy Moszczenica pomnikowy dąb, grób rodziny Ranoszków i pomnik ofiar I wojny światowej. W Szkole Podstawowej nr 16 Izba Pamięci prof. Rudolfa Ranoszka, światowej sławy hetytologa.
Javorový (I6) – Rozległy masyw (1031 m n.p.m.), na jego płn.-wsch. stokach narciarskie trasy zjazdowe, schronisko turystyczne, przekaźnikowa stacja telewizyjna i górna stacja wyciągu krzesełkowego z Oldřichovic. Paragliding.
Jaworze (E10) – Rozległa podbeskidzka miejscowość nad Jasienicą – miejscowość sanatoryjno-wypoczynkowa. Pierwsza wzmianka z 1305 r. Od 1863 r. posiada status uzdrowiska. Klasycystyczny kościół parafialny p. w. Opatrzności Bożej z 1802 r. (rozbudowany w 1934 r.). Kościół ewangelicki z 1782 r. Klasycystyczny zespół pałacowy rodziny St. Genois d’Anneaucourt (pałac z 1793 r., oficyny, brama i budynek przybramny). Budynek dawnej szkoły z przełomu XVIII/XIX w. Pomnik Ofiar Terroru Hitlerowskiego. Zespół obiektów uzdrowiskowych z XIX w. Domy drewniane z I. połowy XIX w. Park (z końca XVIII w.) z szeregiem wiekowych drzew. Skansen wyposażenia i narzędzi rolniczych.
Kaczyce (E5) – Miejscowość położona w dolinie Olzy, wzmiankowana w 1332 r. Drewniany kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (przeniesiony z Ruptawy) konstrukcji zrębowej, okolony sobotami z 1620 r.. Kościół filialny z I połowy XIX w. Cmentarz i kaplica cmentarna „Pod lipkami“ z pomnikiem poległych w I wojnie światowej. Dąb – pomnik przyrody. Kapliczki i krzyże przydrożne. Izba pamięci w pomieszczeniach Domu Ludowego. Szkoła z końca XIX w. Kopalnia „Morcinek“ oddana do użytku w 1986 r. (w likwidacji).
Karviná (D5) – Miasto powiatowe nad rzeką Olzą, oznaczane takimi przydomkami jak – uniwersyteckie, uzdrowiskowe, przygraniczne, kulturalne, przemysłowe i górnicze. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1268 r. (osada Solca). W 1794 r. rozpoczęto eksploatację węgla kamiennego, która wraz z wybudowaniem kolei w 1872 r. doprowadziła do szybkiego rozwoju przemysłu. W II poł. XIX w. odkrycie darkowskich źródeł wody leczniczej przyczyniło się do założenia uzdrowiska Darkov. Większość obiektów zabytkowych znajduje się w centrum miasta (miejski obszar zabytkowy). Do ważnych zabytków a zarazem atrakcji turystycznych należy empirowy zamek Fryštát z końca XVIII w. ze starym gotyckim filarem z XIV w. (otwarty dla zwiedzających). W 1804 r. założono koło zamku park krajobrazowy w stylu angielskim z szeregiem rzadkich okazów drzew, w skład którego wchodzą: zakątek dla dzieci w stylu „Słowiańskiego grodziszcza“, mały zakątek zoologiczny i tzw. Loděnice (Stocznia) z wypożyczalnią łódek. W centrum miasta dominuje kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego z XIV w., do którego w trakcie przebudowy w stylu renesansowym w 1611 r. dobudowano kaplicę morawską, obok znajduje się ratusz w style Empire z renesansową wieżą z 1571 r., domy mieszczańskie z dekoracjami stiukowymi, kościół p.w. św. Marka z 1774 r., Muzeum Cieszyńskie. W dzielnicy Doly znajduje się barokowy kościół p.w. św. Piotra z Alkantary z 1736 r., który z powodu szkód górniczych zapadł się o 36 m i nachylił o 6,8°. Na miejscowym cmentarzu stoi pomnik ofiar tragedii w kopalni Janská jáma w 1894 r., podczas której zginęło około 250 górników (najtragiczniejszy wypadek górniczy w Zagłębiu Karwińskim). Liczne obiekty kulturalne i sportowe. Regionalna księgarnia w Karviné uzyskała w 2000 roku zyskała miano najlepszej księgarni europejskiej, natomiast miejscowa drużyna piłki ręcznej tytuł mistrzowski w sezonie 1999/2000. W 1990 roku otwarto Wydział Handlowo-Managerski Uniwersytetu Śląskiego. W czerwcu w Karviné odbywa się tradycyjny festyn miasta Dny Karviné „Dni Karwiny“, we wrześniu zaś Festyn Górniczy i górniczy pochód lampionowy.
Komorní Lhotka (I4) – Siedziba książąt wałaskich. Barokowy, jednonawowy kościół ewangelicki z 1782 r. z wyposażeniem rokokowym. Dochowane drewniane chaty - typowe przykłady cieszyńskiej architektury ludowej (nr 9, 40 czy 195) i budynki majątków ziemskich łącznie z obiektami gospodarczymi, ( m.in. nr 71 z końca XVIII w. i nr 63 z 1804 r). W 1955 r. wieś została ogłoszona miejscowością zabytkową. Liczne obiekty rekreacyjne służą zarówno mieszkańcom jak i turystom. Ozdobą miejscowości jest kilka starych drzew znajdujących się pod ścisłą ochroną (jesiony, jawory, dęby). Na specjalną uwagę zasługuje stuletnia aleja lipowa o długości 2,5 km, która rośnie wokół drogi z Hnojníka do Komorní Lhotky. W dolinie rzeczki Stonávky, mniej więcej 1 km od centrum wsi, znajduje się unikalna sauna fińska. Na zboczu góry Goduly w miesiącach letnich funkcjonuje popularne uzdrowisko ziołowe.
Kończyce Małe (D6) – Miejscowość położona nad Piotrówką – wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny – sanktuarium Matki Boskiej Kończyckiej (Madonna z kwiatem mlecza), z renesansową płytą nagrobną. Renesansowy zamek z początku XVI w. Ekspozycja muzealna (etnografia i historia) w salach zamkowych (muzeum powstało społecznym sumptem). Kapliczka dworska, kapliczki i krzyże przydrożne. Pałacyk ostatnich właścicieli Kończyc Wielkich. Na cmentarzu grób ofiar wojny polsko-czechosłowackiej i liczne krzyże żeliwne. Na wzgórzu „Krzyż Hallera“ – ustawiony w miejscu śmierci mjra Cezarego Hallera (26.01.1919 r.). Mini ZOO.
Kończyce Wielkie (E6) – Miejscowość nad Piotrówką, wzmiankowana w 1305 r. Drewniany kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła z 1777 r. Pałac z 2 połowy XVIII w., rozbudowany na przełomie XIX i XX w. Kaplica pałacowa p.w. Opatrzności Bożej z 1776 r. Park z okazami starych drzew (dęby). Budynek starej gorzelni z pocz. XIX w.
Kostelec (G4) – Wieś znana od 1654 r. Neogotycki kościół p. w. św. Wawrzyńca z końca XIX wieku i empirowy letni pałacyk Larischa z pocz. XIX stulecia.
Košařiska (J7) – Miejscowość wypoczynkowa leżąca na przedgórzu Beskidu Śląskiego. Wyjściowy punkt wycieczek turystycznych na Kozubową, Kiczory i Ostry. Dwie trzecie obszaru pokrywają lasy, które są prawdziwym rajem dla amatorów grzybobrania. W lasach występują licznie źródła górskie.
Kozubová (K7) – Góra (981 m n. p. m.) z panoramicznym widokiem, widokowa wieża kaplicy p.w. św. Anny. Na miejscu schroniska, strawionego pożarem, zbudowano nowy obiekt turystyczny. Trasy zjazdowe, wyciągi narciarskie. W lipcu odbywa się tutaj tradycyjna pielgrzymka.
Kyčmol (L6) – (PP) Niewielka łąka torfowa z ciekawą florą.
Łaziska (C3) – Wieś nad Olzą. Kościółek drewniany z 1579 r. z elementami gotyku. Niedawno odkryta polichromia pozwala datować kościół na około 50 lat wcześniej. Kamienny krzyż pokutny. Pomnikowe dęby.
Lázně Darkov (E5) – Unikalne uzdrowisko z ponad 130-letnią tradycją. Jest najstarszym uzdrowiskiem jodobromowym w RC, a zarazem jednym z najstarszych w Europie. Naturalnym źródłem leczniczym jest woda mineralna – solanka jodobromowa pochodzenia morskiego, jedna z najbogatszych pod względem składników w niej zawartych wód w Europie. Ze względu na jej oddziaływanie lecznicze nazywana darem z głębin Ziemi. Na terenie miasta są do dyspozycji dwa uzdrowiska. Starsze - uzdrowisko Darkov znajduje się w przyjemnym otoczeniu Parku Uzdrowiskowego, natomiast młodsze - Sanatorium rehabilitacyjne otwarte w 1976 r., w Karviné – Hranicích. Leczone są tutaj przede wszystkim, choroby cewek i skóry oraz schorzenia neurologiczne. Zabytkami wartymi uwagi są: Společenský dům (Dom Kultury), sanatorium, kaplica p.w. św. Anny z 1902 r. Wartym uwagi jest również most żelazobetonowy nad rzeką Olzą z 1925 r.
Marklowice (F6) – Nadgraniczna wieś nad Olzą, włączona w 1977 r. do Cieszyna. Budynek folwarczny z XVII w. Fabryka farb i lakierów „Polifarb“ zbudowana w latach 1962–68.
Marklowice Górne (C5) – Nadgraniczna wieś nad Piotrówką (pierwsza wzmianka z 1305 r.), podzielona granicą na Marklowice Górne (PL) i Dolní Marklovice (CZ). Przejście graniczne. Zabytkowa szkoła z XIX w. Zabytkowe wiatraki drewniane z pocz. XX w. Słupy graniczne (prusko – austriackie). Kamienie graniczne posiadłości Larischów. Nowoczesny kościół p.w. św. Józefata Kuncewicza. W Dolních Marklovicích (Czechy) drewniany kościółek z 1739 r.
Meandry Lučiny (F3) – (PP) Niewielkie ilości porostów brzegowych rosnących wzdłuż meandrującego koryta rzeczki.
Milíkov (J7) – Wieś u stóp Kozubowej. Punkt wyjściowy tras turystycznych wiodących w Beskid Morawsko-Śląski. W XVIII w. zbudowano tu kuźnię o konstrukcji zrębowej, którą przeniesiono wraz z wyposażeniem do skansenu w mieście Rožnov pod Radhoštěm.
Mionší (K7) – (NRP Miąższ) Puszcza bukowo-jodłowa z 250-letnimi drzewami, osiągających wysokość 60 m, nie zalesione polany, liczne źródła, szereg chronionych oraz zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, chata łowiecka arcyksięcia Henryka, znanego pod imieniem markiz Gero. Rezerwat nie jest otwarty dla zwiedzających.
Mnich (C8) – Przysiółek Chybia usytuowany wśród stawów rybnych.
Mosty u Jablunkova (K8) – Miejscowość nadgraniczna. Punkt wyjściowy tras turystycznych w kierunku na Velký Polom, Bílý Kříž, Visalaje, Girová. W okresie zimowym do dyspozycji duża ilość narciarskich tras biegowych.
Motyčanka (L8) – (PP) Dziewicza łąka z typową florą.
Muřínkový vrch (L6) – Szczyt (975 m n. p. m.) w paśmie granicznym Beskidu Morawsko-Śląskiego. Pod wierzchołkiem kapliczka z 1910 r.
Návsí (J8) – Stanowisko archeologiczne „Zamczysko” – odkryto tu wartościowe monety z czasów rzymskich. Barokowy kościół z 2 poł. XVIII w. i domy o konstrukcji zrębowej (nr.4, 126, 148) – typowy przykład cieszyńskiej architektury ludowej. Prywatne obserwatorium astronomiczne – dostępne dla zwiedzających.
NS Jahodná (H7) – (ŚD Jahodná) Ścieżka dydaktyczna o długości 3 km (10 tablic informacyjnych), której zadaniem jest propagacja ochrony środowiska naturalnego.
Nýdek (I8) – Drewniany kościół p.w. św. Mikołaja z 1576 r. z szyndziołową strzechą i barokowym wyposażeniem. Kurloki – budynki ludowe z otwartym paleniskiem bez komina z końca XVIII w. Na Ostrym ślady po najstarszym wyrobisku rudy żelaza na ziemi cieszyńskiej, (dziury, hałdy).
Olza (B1–B2) – W okolicy odkryto najstarsze ślady osadnictwa w całym regionie (sprzed 4000 lat p. n. e.). Pierwsze informacje na temat miejscowości pochodzą z 1239 r. Krzyż pokutny – symbol średniowiecznego prawa zwyczajowego. Kościół z I połowy XX w. 23 maja 1921 r. w Olzie i okolicy toczyły się ciężkie walki, w trakcie których oddziały niemieckie przełamały front powstańczy.
Orlová (D3) – Miasto górnicze, pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1228 r. Od 1269 r. siedziba klasztoru i opactwa benedyktyńskiego. Swój rozwój Orlová zawdzięcza eksploatacji węgla kamiennego (od 1817 r.). Gotycki kościół parafialny p.w. Narodzenia N.M.P. z 1466 r., przebudowany w latach 1902–1903 w stylu neogotyckim. Na rynku, pomnik upamiętniający strajk górniczy w 1925 r., na cmentarzu pomnik 92 górników, którzy zginęli 20.05.1919 r. podczas tragicznego wypadku w kopalni Nová jáma. Park leśny.
Ostrý (J6) – Szczyt (1044 m n.p.m.) górujący nad Przełęczą Jabłonkowską. Lasy bukowe. Schronisko turystyczne Ostrý (KČT Třinec – Klub Turystów Czeskich – Třinec) z 1945 r. Dogodne warunki o uprawiania turystyki w przeciągu całego roku.
Petrovice u Karviné (C4) – Pierwsze wzmianki o miejscowościach, które tworzą Petrovice u Karviné pochodzą z 1305 roku. Ważne kolejowe przejście graniczne do Polski. Drewniany kościół p.w. Wniebowzięcia Pańskiego z II poł. XVI w.
Petřvald (E2) – Miasto górnicze, wzmiankowane w 1305 r. Kościół parafialny p.w. św. Henryka z lat 1835–59 w stylu empire z drogą krzyżową i barokowi rzeźbami z brązu. Muzeum Techniki.
Pierściec (E9) – Wieś nad Bajerką, wzmiankowana w XVI w. Pielgrzymkowy kościół parafialny p.w. św. Mikołaja z 1888 r. (rozbudowany w 1896 r.).
Písek (K9) – Wieś położona w malowniczej dolinie rzeki Olzy, pierwsze wzmianki pochodzą z 1466 r. Kościół p.w. Bożego Miłosierdzia. W pobliżu rezerwat przyrody Plenisko.
Plenisko (J9) – (RP) Puszcza jodłowo-bukowa rozłożona na skalistych zboczach.
Pod hájenkou Kyčera (L8) – (PP Pod leśniczówką Kiczera) Zarastające torfowisko.
Pogwizdów (E5) – Wieś nad brzegiem Olzy, wzmiankowana w 1447 r. Klasycystyczny kościół p.w. św. Jana Nepomucena z 1817 r. Plebania i kilka zabudowań gospodarczych z XIX w.
Ropice (H6) – Jedna z najstarszym miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Zamek z pocz. XV w. przebudowany na początku XVIII w. na barokowy pałac, przebudowany w stylu klasycystycznym w 1810 r. (obecnie zaniedbany). W parku, okalającym pałac znajdują się barokowe rzeźby. Kościół p.w. N.M.P. w stylu empire z 1806 r. W korycie rzeki Ropičanka można znaleźć kryształy stroncyanitu i celestynu. W 1980 roku Ropice włączono do Třince, w r. 2000 roku się usamodzielniła.
Ropička (J5) – Szczyt (918 m n. p. m.). Na zboczy dawna chata Bezruče z 1923 r., obecnie schronisko turystyczne.
Rudzica (D9) – Wieś na wzniesieniu oddzielającym dolinę Iłownicy i Jasienicy. Wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny Narodzenia św. Jana Chrzciciela z 1782 r. Dwór Ponińskich z XVIII w. W sąsiedztwie dworu okazy lip. Galeria „Pod Strachem Polnym“, założona przez miejscowego artystę malarza F. Kohuta.
Ruptawa (C5) – Dzielnica Jastrzębia Zdroju wzmiankowana w XIV w. Kościół z połowy XX w. z wystrojem wnętrza wykonanym przez uczniów X. Dunikowskiego. Pomnikowy dąb – tzw. „Dąb Jakuba“. Budynek dawnej pruskiej strażnicy granicznej sprzed I wojny światowej. W rejonie Cisówki zachowało się kilka słupów granicznych z dawnej granicy prusko – austriackiej.
Rychvald (D2) – Po raz pierwszy wzmiankowany w 1305 r., prawa miejskie otrzymał w 1985 r. . Znajduje się tu gotycko-renesansowy kościół p.w. Anny z końca XVI w. oraz kościół Zboru Husa Kościoła Czechosłowackiego. Renesansowy zamek w Starém Dvoře z 1577 r., w XIX w. przebudowany. Typowymi dla miejscowości są małe laski i stawy rybne, Jeden z nich - Skučák jest od 1969 roku chronionym rezerwatem przyrody.
Řeka (I5) – Kamieniołomy dekoracyjnego piaskowca godulskiego- miejsce treningowych wspinaczek. Zrębowe chałupy nr 7 i 57 z krużgankiem z przełomu XVIII i XIX w. Liczne obiekty rekreacyjne, tereny narciarskie.
Simoradz (E8) – Wieś w bezpośrednim sąsiedztwie Skoczowa, wzmiankowana w 1286 r. Gotycki kościół p. w. św. Jakuba z XV w. (rozbudowany w 1892 r.).
Skalka (L7) – Najbardziej na wschód wysunięty szczyt (931 m n. p. m.) Beskidu Morawsko-Śląskiego. Schronisko turystyczne KČT (Klubu Turystów Czeskich) o identycznej nazwie spłonęło w styczniu 1998 r. Obecnie jest odbudowywane własnymi siłami klubu (w grudniu 1999 oddano do użytku część gastronomiczną, oddanie części noclegowej planowane jest na rok 2001),w pobliżu ośrodek narciarstwa zjazdowego Severka.
Skoczów (E8) – Miasto nad Wisłą. Wzmiankowany w 1232 r. Prawa miejskie w 1267 r. Miejsce urodzenia św. Jana Sarkandra; od 1920 r. (poza okresem wojny) mieszkał tu Gustaw Morcinek. Kościół parafialny (obecny z 1767 r.) p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła z cennym wyposażeniem. Zabytkowy rynek z barokową figurą Jonasza (Trytona). Ratusz z 1797 r. Dom św. Jana Sarkandra – muzeum i kaplica. „Szpitalik” – kościół szpitalny p.w. Znalezienia Krzyża Świętego z XV w. Kościół ewangelicki p.w. Znalezienia Krzyża z połowy XIX w. (papież spotkał się tu z przedstawicielami społeczności ewangelickiej Śląska Cieszyńskiego). Muzeum Gustawa Morcinka. Pomnik „Poległym za Polskość Śląska”. Pomnik Gustawa Morcinka. Wzgórze Kaplicówka z kaplicą św. Jana Sarkandra i papieskim krzyżem, przeniesionym tu z lotniska na Muchowcu w Katowicach.
Skučák (D2) – (RP) Częściowo zarośnięty staw rybny i okoliczne wilgotne łąki z bogatą florą. Rezerwat obfitujący tereny podmokłe jest również miejscem lęgowiska ptactwa wodnego.
Smilovice (I5) – Wieś położona u podnóża Beskidu Morawsko-Śląskiego. Na południu wyrastają zbocza Goduly (737 m n. p. m.) i Gutského vrchu (741 m n. p. m.). Samodzielność uzyskała w 1850 r.
Stonava (E4–E5) – Górnicza wioska, znana od 1388 r. Ceglany kościół p.w. św. Marii Magdaleny z lat 1905–1910. Koło kościoła pomnik ofiar I wojny światowej. Na pograniczu wsi Stonava i Albrechtice stoi kapliczka z 1848 r., we wnętrzu barokowa rzeźba Madonny z dzieciątkiem. Wzgórze szwedzkie (mogiła szwedzka), którego nazwa związana jest z legendą z czasów wojny trzydziestoletniej. Meandry rzeki Stonávky – rezerwat przyrody.
Strumień (C7–C8) – Miasto w Kotlinie Oświęcimskiej (w centrum „Żabiego kraju“), nad Wisłą i Jez. Goczałkowickim. Pierwsza wzmianka w 1407 r.; prawa miejskie od 1482 r., zniszczone w 50% w czasie działań wojennych w 1945 r. Rynek z ratuszem z 1628 r. (domy z 2 połowy XIX i XX w). Kościół ewangelicko-augsburski z 1788 r. Kościół katolicki p. w. św. Barbary z 1789–93 r. Dwór (tzw. zamek) z XVII w. Symboliczny pomnik na Szlaku Więźniów Oświęcimskich.
Střítež (H5) –Barokowy kościół p.w. Wniebowzięcia N.M.P. wybudowany w latach 1800–1812. Pomnik Józefa Mánesa z 1955 r. upamiętniający jego tutejsze pobyty w latach 1846 i 1854.
Šance (L8) – Zwane też Szańcami Jabłonkowskimi, wały i fosy fortyfikacji wybudowanych w 1578 r. do obrony przed najazdami Węgrów na Śląsk, wykorzystywane także przeciwko Turkom w okresie wojny trzydziestoletniej, w poł. XVIII w. przebudowane.
Těrlicko (G4) – Wieś wzmiankowana w 1229 r. W Horním Těrlicku znajduje się renesansowa karczma Jaszkowska, przebudowana w 1691 r. Obecny kształt uzyskała po ponownej przebudowie w XX w. Rzeźba figuralna św. Jana Nepomucena prawdopodobnie z 1778 r. Barokowy zamek z XVIII w. (obecnie obiekt wypoczynkowy). W przysiółku Kostelec neogotycki kościół p.w. Św. Wawrzyńca z końca XIX w. i empirowy letniskowy zameczek Larischa z pocz. XIX w. Pomnik polskich lotników Żwirki i Wigury, którzy zginęli tu w tragicznym wypadku w 1932 r., obok muzeum – Dom Polski im. Żwirki i Wigury. W pobliżu Babia Góra (423 m n.p.m.) – najwyżej położony punkt Okresu Karvina.
Třanovice (H4) – Třanovice założono w XIII w. Przed kościołem ewangelickim pomnik pastora ewangelickiego Jerzego Trzanowskiego. Kościół p.w. św. Bartłomieja z XVII w., w latach 1902–1904 przebudowany w stylu neogotyckim. Każdego roku w sierpniu odbywa się tutaj pielgrzymka. Drzewo pomnikowe – jawor (Acer campestre L). Na pograniczu czterech wiosek – Třanovic, Žukova, Koňákova i Hradiště znajduje się replika historycznego kamienia granicznego (oryginał z 1932 r. w muzeum w České Těšíně).
Třinec (H6) – Przemysłowe miasto, aż do założenia Trzynieckiej Huty Żelaza w 1839 r. miejscowość o niewielkim znaczeniu. O budowie wysokiego pieca zadecydowały sprzyjające warunki: pobliskie kopalnie rudy żelaza, liczne lasy, siła robocza i źródła energii. W 1842 r. zbudowano odlewnię a w 1845 r. emaliernię naczyń. Duży wpływ na rozwój miasta miało otwarcie kolei koszycko-bogumińskiej w 1871 r. W 1873 r. otwarto koksownię, a w końcu 70-tych XIX w. uruchomiono produkcję stali zlewnej i materiału walcowanego. Obecnie głównym produktem huty jest surówka, stal konwertorowa i materiał walcowany. Na ulicy Frýdecká znajduje się muzeum TŽ (Huty Trzynieckiej) i miasta Trzyńca z ekspozycją prezentującą historię miasta i zakładu. W Třinci ma siedzibę czołowy klub hokejowej ekstraklasy. Sportowcy miejscowych klubów odnosili sukcesy w podnoszeniu ciężarów i w biegach przełajowych. Miasto posiada liczne obiekty sportowe m.in. halę sportową, stadion lekkoatletyczny, basen kąpielowy, krytą pływalnię.
Tyra (I6) – Obecnie część Třince, Ośrodek wypoczynkowy z szeregiem obiektów rekreacyjnych, chroniona lipa.
Uchylsko (B2) – Niewielka wieś na skraju doliny Olzy, tuż przy granicy państwowej w Republiką Czeską. Pierwsza pisemna wzmianka datowana jest na rok 1227. Dzieje miejscowości są ściśle związane z sąsiednimi Gorzyczkami. Kaplica ku czci N.M.P. wybudowana w 1905 r. Krzyże przydrożne z końca XIX w.
Ustroń (G8) – Miasto nad Wisłą, u podnóża Beskidu Śląskiego – pierwsza wzmianka z 1305 r. Od II połowy XVIII w. ośrodek hutniczy, od 1882 r. uzdrowisko. Prawa miejskie w 1956 r. Budynek dawnej administracji huty obecnie Muzeum Kuźnictwa i Hutnictwa. Dawne budynki huty i miniskansen maszyn. Muzeum Regionalne „Stara Zagroda“, rekonstrukcja drewnianej zabudowy z II połowy XIX w. Pomnik ofiar II wojny światowej. Pomnik pilota Jana Cholewy. Muzeum ze zbiorami starodruków. Drewniany kościółek p. w. św. Anny z 1769 r. (Nierodzim). Kościół katolicki p.w. św. Klemensa, z 1788 r. i stary cmentarz. Klasycystyczny Kościół ewangelicki p. w. Apostoła Jakuba z 1835 r. Dąb Sobieskiego z 1683 r., zasadzony na pamiątkę przemarszu oddziałów króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń. Dzielnica uzdrowiskowa Zawodzie. Bulwary spacerowe nad Wisłą.
Velká Čantoryje (H8) – Szczyt (994 m n.p.m.) Beskidu Śląskiego. Schronisko turystyczne z 1904 r.
Velké Doly (G6–H6) – (RP) Enklawa zachowanego do dzisiaj lasu dębowo-grabowego w dolinie Olzy. Stanowisko chronionych roślin i zwierząt.
Velký Polom (L7) – Szczyt (1067 m n.p.m.) w pogranicznym paśmie; z mrozowym zrębem piaskowcowym. Na wschód od szczytu hotel turystyczny Tetřev (Cietrzew) z 1962 r.
Vělopolí (H5) – We wsi zabytek architektury ludowej – cieszyńskie gospodarstwo ze stodołą z 1887 r. (nr 7). W centrum wsi lipa drobnolistna (ok. 400 lat).
Vendryně (I7) – Vendryně jedna z najstarszych miejscowości Śląska Cieszyńskiego. W miejscowym kościele wisi dzwon, odlany w latach 1440–1450 przez mistrza Hanusa Freudenthala. Za zabytkowymi piecami starej Vápenki (piec do wypalania wapna) znajduje się prywatny ogród zoologiczny. Kościół p.w. św. Katarzyny.
Věřňovice (C3) – (PP) Pozostałości lasu liściastego na tarasie rzecznym Olzy, ukazujące się w pełnej krasie wiosną.
Vodní nádrž Těrlicko (F4) – (Zapora Těrlicko) Zbiornik wodny na rzece Stonávce, zbudowany jako rezerwuar wody użytkowej dla przemysłowych zakładów Okresu Karvina. Budowę zbiornika o powierzchni 266 ha zakończono w 1963 r. Teren wypoczynkowy (sporty wodne, wędkarstwo). W okolicach sąsiadujących z zaporą można gdzieniegdzie spotkać głazy narzutowe (pamiątka epoce lodowcowej w okresie czwartorzędu).
Vřesová stráň (L8) – (Rezerwat przyrody) Moczary z bogatą florą i fauną.
Wisła (I-9) – Najbardziej rozległa miejscowość Śląska Cieszyńskiego (wzmiankowane w 1305 r.), zlokalizowana w rozgałęzionej dolinie górnej Wisły i jej górskich potoków – w jej granicach znajduje się około 39 dzielnic (przysiółków). Największy ośrodek wypoczynkowo-turystyczny w Beskidzie Śląskim. Pierwsza wzmianka z 1605 r. Prawa miejskie w 1962 r. Neogotycki kościół katolicki p.w. Wniebowstąpienia N.M.P. z 1865 r. – w miejscu najstarszej osady „Na Wiślech”. Cmentarz przykościelny z nagrobkami zasłużonych. Dawny drewniany zameczek myśliwski Habsburgów, przeniesiony z polany Przysłop. Dom Zdrojowy wraz z kompleksem parkowym. Klasycystyczny kościół ewangelicki z 1838 r. (mała wystawa historyczna w kruchcie). Cmentarz ewangelicki „Na Groniczku” z 1838 r. Enklawa Starego Budownictwa Wiślańskiego: siedziba Muzeum Beskidzkiego im. A. Podżorskiego (zbiory etnograficzne), Karczma „Strzecha”, budynek „U Niedźwiedzia”. Budynek dawnej szkoły z 1824 r., z tablicą upamiętniającą muzyka J. Sztwiertnię. Wille uzdrowiskowe (z tablicami upamiętniającymi pobyt sławnych Polaków). Pomnik Ślązaczki u źródeł Wisły. Ośrodek przygotowań olimpijskich. Letni zamek prezydenta. Rezerwat przyrody z 1930 r., w miejscu zameczku myśliwskiego Habsburgów (przy drodze z Wisły-Czarnego na Kubalonkę). Chata Kocyanów – stara chata góralska z galerią prac twórców ludowych (Wisła – Nowa Osada).
Zabełków (C1) – Wieś nad potokiem Bełk, wzmiankowana w 1371 r. Drewniany kościół parafialny p.w. św. Barbary z ok. 1657 r., przeniesiony ze Sławikowa. Stary cmentarz z kaplicą z 1799 r. i z pomnikiem poległych w czasie II wojny światowej. Przydrożna kaplica. Budynek byłej szkoły mniejszościowej (w latach 1923–24). Chałupy drewniane z XIX w. Pomnik powstańców śląskich. Miejsce urodzenia J. Rymera – pierwszego wojewody śląskiego.
Zabłocie (C8) – Wieś nad Jeziorem Goczałkowickim, wzmiankowana w 1227 r. Warzelnia jodowej soli leczniczej, pozyskiwanej z wód mineralnych czerpanych z miejscowych odwiertów.
Zaborze (D8) – Wieś między Drogomyślem a Chybiem – od zachodu i południa stawy rybne.
Zamarski (F7) – Wieś na Pogórzu Cieszyńskim, wzmiankowana w 1223 r. Drewniany kościół p.w. św. Rocha z 1731 r. Zabudowania folwarczne z pocz. XIX w.
Zebrzydowice (D5–D6) – Duża wieś nad Piotrówką (wzmiankowana w 1305 r.), związana z losami Księstwa Cieszyńskiego. Kościół p.w. Wniebowstąpienia N.M.P. z drugiej połowy XVIII w., z zachowanymi epitafiami. Cmentarz z grobem poległych w wojnie polsko-czechosłowackiej oraz ks. Antoniego Janusza – autora polskiego „Kancjonału“. Pałac barokowy zwany „zamkiem“, zbudowany w XVI w. jako „twierdza“, gruntownie przebudowany w 1760 r. Pomnikowe drzewa. Kapliczki i krzyże przydrożne. Szkolne Muzeum (historia i etnografia). Pomnik pomordowanych Żydów z podobozu KL Auschwitz. Graniczne przejście kolejowe.
Albrechtice (F4) – W miejscowości, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1447 r., znajduje się drewniany kościół barokowy p.w. św. Piotra i Pawła z 1766 r., kapliczka z 1844 r. oraz pomnik Poległych Bohaterów. W 1957 r. w osadzie Zámostí dokonano przypadkowych odkryć archeologicznych w napływowej niwie rzeki Stonávky. Najnowsze odkrycia archeologiczne na terenie miejscowości wskazują na możliwe osiedlenie już 3 000 lat p.n.e. W osadzie Pardubice podziwiać można stuletnie dęby.
Bocanovice (K7) – Mała miejscowość rolnicza u stóp Kozubové z zabudową rozproszoną po przedgórzu Beskidu Morawsko-Śląskiego. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od gnieżdżących tu bocianów (ludność miejscowa posługuje się tu jeszcze dialektem polskim – po czesku bocian to čáp).
Bohumín (C2) – Miasto przemysłowe (huta żelaza i druciarnia, produkcja mas izolacyjnych, zakład chemiczny itd.), ważny węzeł kolejowy i przejście graniczne z Polską. Pierwsza pisemna wzmianka o Bohumíně pochodzi z 1256 r. Po wybudowaniu Kolei Północnej Kraków – Wiedeń w latach 1835–47 następuje szybki rozwój miejscowości Šunychl (obecnie Nový Bohumín). Miasto budowano w stylu neogotyckim z regularnie rozmieszczonymi ulicami. Obecny Bohumín powstał w 1973 r. w wyniku połączenia Starého i Nového Bohumína. W Starém Bogumíně warto zwrócić uwagę na gotycki kościół parafialny p.w. Narodzenia N.M.P. z XIII w. z dzwonnicą z 1620 r. Pomiędzy XVII a XIX w. gruntownie przebudowywany. Budynek dworcowy z 1860 r., przebudowany w latach 1903–1904.
Brenna (G10) – Miejscowość letniskowa położona w górnym biegu Brennicy i jej dopływów (m. in. Leśnicy, Hołcyny i Jatnego). Początki miejscowości sięgają roku 1490. W czasie okupacji hitlerowskiej wieś stanowiła silny ośrodek działalności partyzantki polskiej i radzieckiej. Ośrodek żywej tradycji sztuki ludowej i folkloru. Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela z 1796 r. (przebudowany w 1929 r.). Liczne przydrożne kapliczki. Drewniane chałupy z XIX–XX w., kryte słomą lub gontami. Czynne szałasy pasterskie na pobliskich halach.
Bukovec (K9) – Architektura zrębowa z 2 poł. XVIII wieku, tzw. „kurloki“ bez komina – chaty kurne, drzewo pomnikowe (Ulmus). Dokument o założeniu pochodzi z 1353 r. Wzdłuż potoku Olecki rezerwat przyrody – łąka torfowiskowa, na której rosną rzadkie storczyki. W szkole podstawowej z polskim językiem nauczania znajduje się muzeum regionalne, w którym przechowywane są rzeźby, obrazy, przedmioty codziennego użytku, hafty oraz części strojów ludowych dokumentujące historię i życie przodków miejscowej ludności.
Bukovec (K9) – (RP) Podmokłe łąki podgórskie, typu torfowego, z rzadkimi okazami kwiatów.
Bystřice (I7) – Częściowo drewniany kościół p.w. św. Krzyża z 1897 r. na miejscu drewnianego z 1587 r., renesansowy ołtarz skrzydłowy z 1588 r. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1423 r. Czesko-polska szkoła podstawowa ma do dyspozycji wysokiej klasy wyposażenie sportowe – korty tenisowe, hala atletyczna, squash. Wioska jest punktem wyjściowym nie tylko dla turystów pieszych, ale także dla rowerzystów i narciarzy biegowych.
Chałupki (C1) – Przejście graniczne z Republiką Czeską (na rzece Odrze). Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1383 r. Zamek z 1682 r. przebudowany na przełomie XVIII i XIX w. Obok znajdują się ślady bastionowych fortyfikacji i park pałacowy z pomnikowymi lipami i kasztanowcami. Aleja jesionowa. Neogotycki dworzec i zabudowania stacyjne z 2 połowy XIX w.
CHKO Beskydy (I2–K8) – (Chroniony Park Krajobrazowy Beskidy). Największy pod względem powierzchni Park Krajobrazowy w RC (1160 km2) , wyjątkowy pod względem bogactwa przyrody; spełniający funkcje – biologiczną, krajoznawczą, gospodarczą i nie mniej ważną – wypoczynkową. Ważny również pod względem gospodarki wodnej i swoistego mikroklimatu Około 70 % powierzchni pokrywają lasy. Większość dziewiczych lasów bukowo-jodłowych zostało zastąpionych lasami świerkowymi, podobne zmiany miały miejsce także na terenach uprawnych. Pomimo tych zmian zachowały się stosunkowo duże obszary pierwotnych ekosystemów lasów mieszanych i biotopów łąk. Najlepiej zachowane, chronione są w blisko 30-tu chronionych obszarach. Unikatem geologiczno-geomorfologicznym są zjawiska pseudokrasowe. Na terenie parku turysta może zetknąć się z szeregiem chronionych zwierząt, nawet z rysiem, wilkiem czy niedźwiedziem. Park Krajobrazowy Beskydy jest także znaczącym rezerwuarem wody pitnej.. Nie mniej istotną rolą parku jest jego działalność na niwie turystyczno-wypoczynkowej, która nawiązuje do długoletniej tradycji (więcej jak 100 lat organizacji Pohorská jednota Radhošť).
Chotěbuz (F5) – Do niedawna część Českého Těšína, od 1998 r. samodzielna miejscowość. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1229 r. Na miejscu gotyckiego grodu, z którego zachowała się wieża strażnicza o wysokości 12 m, w XVI w. zbudowano renesansowy zamek, później przebudowany w stylu barokowym. Obok zamku stoi około 300-letni dąb. Brama z pomnikami św. Jana Nepomucena i św. Antoniego z XVIII i XIX w.
Chotěbuz – Archeopark Podobora (F5) – Wzniesienie, na którym znajduję się grodziszcze, składające się z trzech części (warowna akropolis, pierwsze i drugie przedzamcze), zbudowane przez nieznany lud z okresu kultury łużyckiej. Obecność Słowian udowodniona od poł. VIII w. do I poł. XI stulecia (dwie fazy osadnictwa).
Chybie (C8-C9) – Duża wieś zlokalizowana 4 km na południowy-wschód od Strumienia, w bezpośrednim sąsiedztwie Jez. Goczałkowickiego. Kościół p. w. Chrystusa Króla. Cukrownia założona w XIX w.
Szereg okazów drzew, między innymi przy drodze do Landeka.
Cieszyn (G6) – Miasto nadgraniczne – jedna z najstarszych osad, domniemany gród Gołęszyców.
Ślady osadnictwa sięgają V w. p. n. e. Wzmiankowany w 1155 r. Prawa miejskie z Lwówka Śląskiego w XIII w., z Magdeburga w 1364 r. W XII w. siedziba kasztelana, od 1190 r. stolica Księstwa Cieszyńskiego. Osada u stóp Góry Zamkowej, na której znajduje się romańska Rotunda p.w. św. Mikołaja (dawna kaplica zamkowa) z XI w. i wieża zwana Piastowską (zamkowa) z XIV w. Ośrodek naukowy oraz żywej tradycji sztuki ludowej i folkloru. Klasycystyczny Zamek Myśliwski Habsburgów z XIX w. Kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny z XIII w. (w XVIII w. przebudowany), z wewnętrznym wystrojem barokowym i nagrobną tumbą książęcą Przemysła I. Rynek (lokowany w 1496 r.) i kamienice rynkowe (ratusz, hotel, podcienia). Liczne zabytkowe kamieniczki na ulicach okalających Rynek (m.in. dawny Dom Niemiecki w stylu neorenesansu niderlandzkiego – obecnie siedziba Biblioteki Miejskiej). Ewangelicki Kościół Jezusowy z 1709 r. obok szkoła ewangelicka, pojezuicki kościół p.w. św. Krzyża z pocz. XVIII w., kościół p.w. Wniebowstąpienia N.M.P i klasztor Bonifratrów z XVII/XVIII w. Dawny kościół ewangelicki (obecnie katolicki p.w. św. Krzyża) na byłym cmentarzu (obecnie teren parkowy). Budynek dawnej mennicy z 1719 r. – siedziba Książnicy Cieszyńskiej. Kościół p.w. św. Jerzego z XV w. Teatr im. A. Mickiewicza. Studnia Trzech Braci i urokliwe zabudowania nad potokiem Młynówka – tzw. „Cieszyńska Wenecja“. Cmentarz komunalny z aleją zasłużonych i cmentarz ewangelicki. Dwa rezerwaty Przyrody: „Lasem Miejski“ i „Lasek nad Puńcówką“ (stanowiska cieszynianki wiosennej).
Cisownica (G8) – Wieś położona na Pogórzu Cieszyńskim, wzmiankowana w 1305 r. Kościół ewangelicki p.w. Jana Chrzciciela. Rezerwat przyrody „Zadni Gaj“ (cisy).
Čantoria (H8) – Narodowy rezerwat przyrody - Puszcza jodłowo-bukowa z okazami cisów.
Český Těšín (G5–G6) – Český Těšín i Cieszyn, w przeszłości jedno miasto leżące nad rzeką Olzą, dzisiaj dwa samodzielne miasta rozdzielone granicą państwową. Pierwsza wzmianka o zamku cieszyńskim pochodzi z 1155 r. Z podzamcza z biegiem czasu powstało miasto z prawami miejskimi udokumentowanymi już w 1290 r., kiedy to miasto było siedzibą książąt cieszyńskich z linii Piastów. Ostatni książęta cieszyńscy zmarli w 1653 r., po czym aż do 1918 r. panowali tu Habsburgowie. Zabytkowa część miasta mieści się w Polsce, po czeskiej stronie znajduje się przemysłowe przedmieście i dworzec kolejowy. W okresie międzywojennym następuje szybki rozwój miasta, powstają nowe dzielnice. Český Těšín jest obecnie ważnym węzłem komunikacyjnym i fakt ten ma zasadniczy wpływ na życie miasta. Zwiedzającym zalecamy zabranie paszportu w celu przekroczenia mostu granicznego by zwiedzić Cieszyn. Do ciekawszych zabytków należy zaliczyć najstarszą budowlę sakralną - empirową kapliczkę tzw. czerwoną z 1848 r. przy ul. Hřbitovní. W parku Masarykovy sady można zobaczyć barokowy pomnik św. Jana Nepomucena i neogotycki kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego z końca XIX wieku. W nowo odnowionej zabudowie miejskiej z pocz. XX wieku wyróżnia się ratusz, zbudowany w latach 1928–29. Płyta pamiątkowa obok wejścia do ratusza przypomina ewangelickiego kaznodzieję i nauczyciela Jerzego Trzanowskiego. Funkcjonalny budynek gimnazjum przy ul. Frýdecká zbudowano w 1932 roku. Przy ul. Hlavní třída warto zwrócić uwagę na budynek drukarni – Těšínská tiskárna – z końca XIX w. Teatr Cieszyński, który rozpoczął swą działalność w 1945 r. ma swą siedzibę w budynku z 1961 r. przy ul. Ostravská. Posiada dwie stałe sceny – scenę polską i czeską, które często goszczą na scenach teatrów innych miast.
Dębowiec (E7) – Malownicza miejscowość położona w dolinie Knajki, w otoczeniu licznych stawów rybnych. Pierwsza wzmianka w 1305 r. W sąsiedztwie eksploatacja gazu ziemnego i solanek jodo-bromowych. Ośmioboczny spichlerz z XVII w. Dawna gorzelnia z XIX w. Kościół p.w. św. Mateusza z 1885 r. (Ogrodzona).
Dolní Domaslavice (H4) – Miejscowość wypoczynkowa. W miejscowej szkole utworzono salę pamiątkową, w której zebrano zbiory krajoznawcze z wiosek zatopionych przez wody zapory Žermanice.
Dolní Lomná (K7) – Miejscowość wypoczynkowa. Na Rovnej zespół drewnianych budynków, gdzie co roku we wrześniu odbywają się uroczystości etnograficzne „Slezské dny“ (Śląskie Dni) , a na początku lipca folk & country festiwal „Na Pomezí“ (Na Pograniczu). W ramach Śląskich Dni organizowany jest długodystansowy rajd turystyczny dla pieszych i rowerzystów „Mánesova stezka“ (Ścieżka Mánesa) ze startem w Střítěži i Návsí. W okresie zimowym z wioski można dojechać do ośrodka narciarskiego Severka.
Dolní Lutyně (C3) – Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1305 r. Barokowy kościół p.w. św. Jana Chrzciciela z lat 1740–46, z przybudówkami z 1894 r., barokowy budynek administracyjny oraz spichlerz i stajnie obecnie już nie istniejącego zamku, w centrum wioski pomnik ofiar I wojny światowej.
Dolní Tošanovice (H4) – Wieś leżąca niedaleko zapory Žermanice. Wielkie majątki ziemskie Dolní dvůr (Folwark Doly) z XVII w. i Lesní dvůr (Folwark Leśny). Oba są własnością rodziny, z której wywodził się chirurg Vítězslav Chlumský, autor podręczników i publikacji naukowych w języku czeskim, polskim i niemieckim, żyjący na przełomie XIX i XX wieku. W ogrodzie zamkowym można zobaczyć wyjątkowy okaz starego liliownika.
Doubrava (D4) – Osada górnicza, znana od 1229 r. Zamek z końca XVIII w. Nad wioską wzgórze widokowe o tej samej nazwie. Kościół p.w. św. Jadwigi, kościół Zboru Husa Kościoła Czechosłowackiego, pomnik św. Jana Nepomucena. Drewniany budynek szkoły w z 1850 roku. Na rynku stary dąb.
Drogomyśl (D8) – Wieś szlachecka z XV w. położona nad Wisłą. Wzmiankowana w 1454 r. W Drogomyślu urodził się ks. Pastor J. Badura, działacz narodowy na Dolnym Śląsku. Dwór Kaliszów z XVIII w. Kościół ewangelicki z XVIII w. Współczesny kościół katolicki p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1969 r. (konstrukcja dachowa w postaci dwóch przenikających się czworościanów).
Dzięgielów (G7) – Wieś położona na stokach wzgórz, opadających w dolinę Puńcówki (Pogórze Cieszyńskie), wzmiankowana w 1305 r. Zamek z końca XV w. (własność Czelów i Goczałkowskich), z kartuszem Śreniawów i Odrowążów, wielokrotnie rozbudowywany. Ewangelicki Zakład Opiekuńczy „Eben-Ezer“.
Filipka (J8) – (PP) Bogate stanowisko jałowca pospolitego.
Girová (K9) – Najwyższy szczyt (839 m n.p.m.) Międzygórza Jabłonkowskiego. Goła, stożkowata góra z widokiem we wszystkich kierunkach. W kamieniołomie piaskowca Čertův mlýn (Młyn Diabła) doskonałe warunki do uprawiania wspinaczki.
Godów (C4) – Miejscowość nad Szotkówką i Leśnicą. Kościół p.w. św. Józefa Robotnika z I połowy XX w. W otoczeniu dawnego parku - dwór obronny. Grób poległych powstańców śląskich. Pomnik rozstrzelanych powstańców śląskich. W czasie I powstania śląskiego miały miejsce potyczki w rejonie stacji kolejowej i atak na koszary niemieckie – tzw. bitwa „Pod Godowem”.
Godula (I5) – Zalesiona góra (737 m n. p. m.) z pomnikiem wydania patentu tolerancyjnego, skały piaskowcowe - miejsce treningów alpinistycznych.
Goleszów (G7) – Miejscowość wzmiankowana w 1223 r. Jeden z najstarszych ośrodków cementowo-wapienniczych (od 1899 r.). W okresie międzywojennym silny ośrodek sportów zimowych i szybowcowych (na górze Chełm czynne było szybowisko, obecnie ośrodek sportów lotniczych „Ikar”). Pomnik ofiar hitleryzmu. Stare kamieniołomy margli i wapieni na Jasieniowej. Kościół p.w. Michała Archanioła z 1921 r., z wystrojem neoromańskim, plebania z połowy XIX w. Kościół ewangelicki z 1785 r., przebudowany w stylu neoroamańskim, plebania z końca XVIII w. „Na Kamieńcu” krzyż przydrożny (legenda z okresu wojny trzydziestoletniej).
Gołkowice (C4) – Nadgraniczna miejscowość położona w dolinie Olzy i Szotkówki, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1227 r. Kościół drewniany z XVIII/XIX w., o konstrukcji słupowej w otoczeniu pomnikowych drzew. Kościół ewangelicki z I połowy XX w. Nowy kościół z lat 80-tych. Grób powstańców śląskich. W XIII w. był tu drewniany zameczek myśliwski księcia raciborskiego, w XIII–XIV w. stanowiła własność klasztorną. W czasie I powstania śląskiego toczono tu walki z licznymi bojówkami niemieckimi (rozkaz rozpoczęcia działań zbrojnych w I powstaniu śląskim padł zza Piotrówki, gdzie schronili się szykanowani dowódcy POW).
Gołysz (C8) – Przysiółek Drogomyśla – Zakład Ichtiologiczny PAN oraz doświadczalne stawy rybne.
Górki Wielkie (F9) – Wieś nad Brennicą, znana już w 1305 r. jako Górki. Górki Wielkie po raz pierwszy pojawiają się w 1521 r.; ośrodek turystyczno-wypoczynkowy. Gotycki kościół p.w. Wszystkich Świętych fundacji Góreckich z XV w. (przebudowany w 1662 r.), obok cmentarz, gdzie spoczywa Zofia Kossak-Szczucka. Nowoczesny kościół ewangelicko-augsburski p.w. Apostoła Jana (przysiółek Pinkas). Muzeum biograficzne Z. Kossak-Szczuckiej w domku ogrodnika (pisarka pochowana na miejscowym cmentarzu). Aleja dębowo-lipowa.
Gorzyczki (B2–B3) – Wieś leżąca na rozległej skarpie nad Olzą wzmiankowana w 1492 r. Dworek myśliwski (pałacyk) Larischów (obecnie Państwowy Dom Dziecka). Pozostałość dawnych zabudowań folwarcznych i tzw. pawłaczki (czworaki) dla pracowników rolnych.
Guty (I5) – Renesansowy, jednonawowy zrębowy kościół p.w. Bożego Ciała z 1642 r. - obiekt cieszyńskiej architektury ludowej. Wieża, pierwotnie samodzielna dzwonnica (najstarszy dzwon z 1565 r.), połączona z nawą kościoła w 1781 r. We wnętrzu ciekawa kruchta z bogato zdobionymi tablicami, polichromia z 1626 roku. W prezbiterium można zobaczyć portal z datą 1563.
Havířov (F3) – Najmłodsze miasto w RC założone 1947 r., przede wszystkim jako dzielnica mieszkaniowa Ostravy i Karviné. Prawa miejskie uzyskało w 1955 r. W najstarszej części miasta z lat 50-tych widoczne są przykłady architektury opartej na kanonach radzieckiego socrealizmu. Sala wystawowa Musaion. W dzielnicy Bludovice znajduje się barokowy kościół p.w. św. Małgorzaty z lat 1786–92, klasycystyczny kościół z lat 1782–84 i drewniana Chata Kotuli o konstrukcji zrębowej z 1781 roku (ekspozycja kultury mieszkaniowej z przełomu XIX i XX w.). W dzielnicy Šumbark znajduje się zamek z przełomu XVIII i XIX w. oraz kościół w stylu empire p.w. św. Anny z lat 1841–45, natomiast w dzielnicy Životice zamek z końca XVIII w., XIX-wieczna dzwonnica oraz muzeum – Pomnik Tragedii Żywocickiej (36 ofiar faszyzmu, rozstrzelanych przez Gestapo 06.08.1944 r.). Pomnik przyrody – Meandry Lučiny.
Hnojník (H5) – Zabytkowy, jednonawowy empirowy kościół p.w. Wniebowzięcia N.M.P. z lat 1810–1812 z murem okalającym, z kapliczkami i grobowcem rodziny Bessów z końca XIX w. Obok zabytkowego młyna, pomnikowa lipa. Barokowy pałac z 1736 r. na miejscu dawnego zamku, przebudowany na początku XIX w. w stylu empiru śląskiego, drugie piętro dobudowano w 1897 r. Koło zamku założono w 1736 r. ogród krajobrazowy, zamieniony w empirowy park z obeliskiem i szeregiem rzeźb figuralnych. Park w przeszłości bardzo pieczołowicie utrzymywany, obecnie jest zaniedbany, a niegdyś urokliwe rzeźby zdewastowane, (jedynie rzeźba Jana Nepomucena została odnowiona w 1995 roku).
Horní Lomná (L6) – Ośrodek wypoczynkowy i narciarski w dolinie rzeczki Lomná. Neogotycki kościół p.w. św. Krzyża i klasztor oo. Karmelitów z 1896 r. Pod kościołem obok kapliczki N.M.P. wypływa źródełko z „wieczną“ wodą, która nigdy nie wysycha ani nie zamarza. W górnej części miejscowości można zobaczyć pierwotne kurne domy zrębowe, tzw. „kurloki“. W domu U Hrušků udostępniono zwiedzającym pozostałości i urządzeń służących kiedyś do spławiania drewna. Na południe od rzeczki Lomná rozciąga się Narodowy Rezerwat Przyrody – puszcza Mionší położona na obszarze 172 ha, niestety niedostępna dla zwiedzających..
Horní Suchá (E4) – Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości leżącej w dolinie rzeki Sušanka pochodzi z 1305 r. Barokowy kościół p.w. św. Józefa (1836 r.), pomnik św. Jana Nepomucena.
Horní Tošanovice (H4) – niewielka miejscowość rolnicza leżąca w pobliżu zbiornika wodnego Žermanická přehrada (Zapora Żermanice). Barokowa kapliczka z końca XIX wieku, budynek pierwszej manufaktury garncarskiej na Śląsku z XIX w. Zamek w stylu Empire z lat 30-tych XIX w. z ciekawym dziedzińcem i klatką schodową oraz wartościowymi dekoracjami stiukowymi (własność prywatna).
Hrádek (J7) – Hrádek położony na starym szlaku handlowym, powstał prawdopodobnie już w XIII w. Na prawym brzegu Olzy znajdują się pozostałości dawnych umocnień - wałów ziemnych zw. Zamczyskiem z XIV w. Przepływająca przez miejscowość rzeka Olza, spławna od Hrádku, tworzy tutaj malowniczy kanion, Stwarza to doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych. W wiosce podziwiać można pomnik przyrody – lipę drobnolistną o wysokości 24 m, z obwodem pnia 680 cm.
Hrčava (L9) – Charakterystyczna podgórska , najdalej na wschód położona miejscowość w RC, założona w XVII w. Kościółek p.w. św. Cyryla i Metodego z 1936 r. z ręcznie rzeźbioną chrzcielnicą. Drewniana gospódka i dzwonniczka. W lesie, sąsiadującym z wioską znajduje się jaskinia „Lurdská lesní jeskyně“ (Lurdska Jaskinia Leśna) – kamienny ołtarz z madonną, przed którą wypływa źródło z prawdopodobnie leczniczą dla wzroku wodą. Trzy monolity granitowe na Závršku symbolizują wyjątkowe położenie wioski w miejscu połączenia granic „Trójstyku“ trzech państw słowiańskich – Republiki Czeskiej, Słowacji i Polski.
Iłownica (D9) – Wieś położona nad kompleksem stawów (pamiętających czasy piastowskie), zagospodarowanych przez PAN (hodowla ryb i ptactwa wodnego), w dolinie Iłownicy. Pierwsza wzmianka w 1305 r. Dwór Baszyńskich z 1690 r. Pozostałość parku o charakterze tarasowym.
Istebna (K10) – Rozległa wieś (z licznymi przysiółkami) na stokach Złotego Gronia, Beskidka i Młodej Góry, nad górną Olzą i jej dopływami. Pierwsza wzmianka z 1583 r. Ośrodek wypoczynkowy. Punkt wyjściowy wycieczek w Beskid Śląski. Ważny ośrodek twórczości ludowej. Kościół katolicki p. w. Dobrego Pasterza z 1794 r. – rozbudowany w latach 1928–29 (wystrój autorstwa Jana Wałacha oraz rodziny Konarzewskich). Kościół ewangelicki z 1930 r. z obrazami C. Kuryatty. Dom Jana Kawuloka z 1863 r. – kurna chata z zachowanym wyposażeniem, sprzętem domowym i instrumentami muzycznymi (J. Kawulok – znawca instrumentów ludowych i muzyki pasterskiej). Pomnik P. Stalmacha, działacza narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Tablica pamiątkowa ofiar pacyfikacji. Tablica pamiątkowa himalaisty J. Kukuczki. Cmentarz z grobami zasłużonych. Stare zabudowania góralskie. Drewniana kapliczka (Istebna Bucznik). Drewniany kościółek p. w. św. Krzyża z 1770 r., przeniesiony z Przyszowic (Kubalonka). Młodzieżowe Sanatorium Przeciwgruźlicze (Kubalonka). Pracownia rodziny Konarzewskich (Bucznik). Warsztat grafika i malarza Jana Wałacha (Andziołówka).
Jablunkov (J8) – Według źródeł historycznych Jablunkov założono w 1435 r. Miasto leży blisko Przełęczy Jabłonkowskiej i posiada korzystne położenie komunikacyjne. Renesansowy kościół p.w. Bożego Ciała z 1671 r. z wieżą o wysokości 41 m, w XIX w. przebudowany w stylu neogotyckim. Ratusz zbudowany w początkach XVIII w. Niedaleko mostu przez rzekę Olzę znajduje się budynek klasztorny zaadaptowany na salę wystawową. W centrum rynku stoi barokowa fontanna z barokowym pomnikiem – IMMACULATA z 1655 roku. Obok sanatorium chorób płucnych rozciąga się na obszarze 22 ha park z arboretum z rzadkimi okazami drzew. W parku można podziwiać rzeźby artystów V. Makovskiego i J. Tříski. Corocznie w Jabłonkowie odbywają się duże festyny folklorystyczne – w maju festyn dziecięcy „Jackové dětem (Jackowie dla dzieci)“, na przełomie lipca i sierpnia festyn „Gorolskie Święto“ organizowany przez Polski Związek Kulturalno-Oświatowy.
Jasienica (E10) – Miejscowość położona nad Jasienicą, wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny p.w. św. Jerzego i plebania z XVIII w. Dwór z XVIII w. Nowoczesna fabryka mebli giętych (założona przez wiedeńczyka J. Hoffmana w 1881 r.). Zamek i zespół pałacowy (Grodziec Śląski). Kościół drewniany (Bielowicko).
Jasnowice (K10) – Najwcześniej zasiedlony przysiółek Istebnej – w przełomowym odcinku doliny Olzy, przy granicy z Czechami. Przejście graniczne.
Jastrzębie-Zdrój (B5) – Dawne uzdrowisko. Pierwsza wzmianka z 1305 r. Status uzdrowiska w 1861 r. Prawa miejskie w 1963 r. Zabytkowe budynki sanatoryjne i uzdrowiskowe. Park Zdrojowy. Kościół p.w. św. Katarzyny – obok na cmentarzu grobowiec Witczaków, grób obrońców z 1939 r. i grób ofiar „marszu śmierci“. W dzielnicy Moszczenica pomnikowy dąb, grób rodziny Ranoszków i pomnik ofiar I wojny światowej. W Szkole Podstawowej nr 16 Izba Pamięci prof. Rudolfa Ranoszka, światowej sławy hetytologa.
Javorový (I6) – Rozległy masyw (1031 m n.p.m.), na jego płn.-wsch. stokach narciarskie trasy zjazdowe, schronisko turystyczne, przekaźnikowa stacja telewizyjna i górna stacja wyciągu krzesełkowego z Oldřichovic. Paragliding.
Jaworze (E10) – Rozległa podbeskidzka miejscowość nad Jasienicą – miejscowość sanatoryjno-wypoczynkowa. Pierwsza wzmianka z 1305 r. Od 1863 r. posiada status uzdrowiska. Klasycystyczny kościół parafialny p. w. Opatrzności Bożej z 1802 r. (rozbudowany w 1934 r.). Kościół ewangelicki z 1782 r. Klasycystyczny zespół pałacowy rodziny St. Genois d’Anneaucourt (pałac z 1793 r., oficyny, brama i budynek przybramny). Budynek dawnej szkoły z przełomu XVIII/XIX w. Pomnik Ofiar Terroru Hitlerowskiego. Zespół obiektów uzdrowiskowych z XIX w. Domy drewniane z I. połowy XIX w. Park (z końca XVIII w.) z szeregiem wiekowych drzew. Skansen wyposażenia i narzędzi rolniczych.
Kaczyce (E5) – Miejscowość położona w dolinie Olzy, wzmiankowana w 1332 r. Drewniany kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (przeniesiony z Ruptawy) konstrukcji zrębowej, okolony sobotami z 1620 r.. Kościół filialny z I połowy XIX w. Cmentarz i kaplica cmentarna „Pod lipkami“ z pomnikiem poległych w I wojnie światowej. Dąb – pomnik przyrody. Kapliczki i krzyże przydrożne. Izba pamięci w pomieszczeniach Domu Ludowego. Szkoła z końca XIX w. Kopalnia „Morcinek“ oddana do użytku w 1986 r. (w likwidacji).
Karviná (D5) – Miasto powiatowe nad rzeką Olzą, oznaczane takimi przydomkami jak – uniwersyteckie, uzdrowiskowe, przygraniczne, kulturalne, przemysłowe i górnicze. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1268 r. (osada Solca). W 1794 r. rozpoczęto eksploatację węgla kamiennego, która wraz z wybudowaniem kolei w 1872 r. doprowadziła do szybkiego rozwoju przemysłu. W II poł. XIX w. odkrycie darkowskich źródeł wody leczniczej przyczyniło się do założenia uzdrowiska Darkov. Większość obiektów zabytkowych znajduje się w centrum miasta (miejski obszar zabytkowy). Do ważnych zabytków a zarazem atrakcji turystycznych należy empirowy zamek Fryštát z końca XVIII w. ze starym gotyckim filarem z XIV w. (otwarty dla zwiedzających). W 1804 r. założono koło zamku park krajobrazowy w stylu angielskim z szeregiem rzadkich okazów drzew, w skład którego wchodzą: zakątek dla dzieci w stylu „Słowiańskiego grodziszcza“, mały zakątek zoologiczny i tzw. Loděnice (Stocznia) z wypożyczalnią łódek. W centrum miasta dominuje kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego z XIV w., do którego w trakcie przebudowy w stylu renesansowym w 1611 r. dobudowano kaplicę morawską, obok znajduje się ratusz w style Empire z renesansową wieżą z 1571 r., domy mieszczańskie z dekoracjami stiukowymi, kościół p.w. św. Marka z 1774 r., Muzeum Cieszyńskie. W dzielnicy Doly znajduje się barokowy kościół p.w. św. Piotra z Alkantary z 1736 r., który z powodu szkód górniczych zapadł się o 36 m i nachylił o 6,8°. Na miejscowym cmentarzu stoi pomnik ofiar tragedii w kopalni Janská jáma w 1894 r., podczas której zginęło około 250 górników (najtragiczniejszy wypadek górniczy w Zagłębiu Karwińskim). Liczne obiekty kulturalne i sportowe. Regionalna księgarnia w Karviné uzyskała w 2000 roku zyskała miano najlepszej księgarni europejskiej, natomiast miejscowa drużyna piłki ręcznej tytuł mistrzowski w sezonie 1999/2000. W 1990 roku otwarto Wydział Handlowo-Managerski Uniwersytetu Śląskiego. W czerwcu w Karviné odbywa się tradycyjny festyn miasta Dny Karviné „Dni Karwiny“, we wrześniu zaś Festyn Górniczy i górniczy pochód lampionowy.
Komorní Lhotka (I4) – Siedziba książąt wałaskich. Barokowy, jednonawowy kościół ewangelicki z 1782 r. z wyposażeniem rokokowym. Dochowane drewniane chaty - typowe przykłady cieszyńskiej architektury ludowej (nr 9, 40 czy 195) i budynki majątków ziemskich łącznie z obiektami gospodarczymi, ( m.in. nr 71 z końca XVIII w. i nr 63 z 1804 r). W 1955 r. wieś została ogłoszona miejscowością zabytkową. Liczne obiekty rekreacyjne służą zarówno mieszkańcom jak i turystom. Ozdobą miejscowości jest kilka starych drzew znajdujących się pod ścisłą ochroną (jesiony, jawory, dęby). Na specjalną uwagę zasługuje stuletnia aleja lipowa o długości 2,5 km, która rośnie wokół drogi z Hnojníka do Komorní Lhotky. W dolinie rzeczki Stonávky, mniej więcej 1 km od centrum wsi, znajduje się unikalna sauna fińska. Na zboczu góry Goduly w miesiącach letnich funkcjonuje popularne uzdrowisko ziołowe.
Kończyce Małe (D6) – Miejscowość położona nad Piotrówką – wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny – sanktuarium Matki Boskiej Kończyckiej (Madonna z kwiatem mlecza), z renesansową płytą nagrobną. Renesansowy zamek z początku XVI w. Ekspozycja muzealna (etnografia i historia) w salach zamkowych (muzeum powstało społecznym sumptem). Kapliczka dworska, kapliczki i krzyże przydrożne. Pałacyk ostatnich właścicieli Kończyc Wielkich. Na cmentarzu grób ofiar wojny polsko-czechosłowackiej i liczne krzyże żeliwne. Na wzgórzu „Krzyż Hallera“ – ustawiony w miejscu śmierci mjra Cezarego Hallera (26.01.1919 r.). Mini ZOO.
Kończyce Wielkie (E6) – Miejscowość nad Piotrówką, wzmiankowana w 1305 r. Drewniany kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła z 1777 r. Pałac z 2 połowy XVIII w., rozbudowany na przełomie XIX i XX w. Kaplica pałacowa p.w. Opatrzności Bożej z 1776 r. Park z okazami starych drzew (dęby). Budynek starej gorzelni z pocz. XIX w.
Kostelec (G4) – Wieś znana od 1654 r. Neogotycki kościół p. w. św. Wawrzyńca z końca XIX wieku i empirowy letni pałacyk Larischa z pocz. XIX stulecia.
Košařiska (J7) – Miejscowość wypoczynkowa leżąca na przedgórzu Beskidu Śląskiego. Wyjściowy punkt wycieczek turystycznych na Kozubową, Kiczory i Ostry. Dwie trzecie obszaru pokrywają lasy, które są prawdziwym rajem dla amatorów grzybobrania. W lasach występują licznie źródła górskie.
Kozubová (K7) – Góra (981 m n. p. m.) z panoramicznym widokiem, widokowa wieża kaplicy p.w. św. Anny. Na miejscu schroniska, strawionego pożarem, zbudowano nowy obiekt turystyczny. Trasy zjazdowe, wyciągi narciarskie. W lipcu odbywa się tutaj tradycyjna pielgrzymka.
Kyčmol (L6) – (PP) Niewielka łąka torfowa z ciekawą florą.
Łaziska (C3) – Wieś nad Olzą. Kościółek drewniany z 1579 r. z elementami gotyku. Niedawno odkryta polichromia pozwala datować kościół na około 50 lat wcześniej. Kamienny krzyż pokutny. Pomnikowe dęby.
Lázně Darkov (E5) – Unikalne uzdrowisko z ponad 130-letnią tradycją. Jest najstarszym uzdrowiskiem jodobromowym w RC, a zarazem jednym z najstarszych w Europie. Naturalnym źródłem leczniczym jest woda mineralna – solanka jodobromowa pochodzenia morskiego, jedna z najbogatszych pod względem składników w niej zawartych wód w Europie. Ze względu na jej oddziaływanie lecznicze nazywana darem z głębin Ziemi. Na terenie miasta są do dyspozycji dwa uzdrowiska. Starsze - uzdrowisko Darkov znajduje się w przyjemnym otoczeniu Parku Uzdrowiskowego, natomiast młodsze - Sanatorium rehabilitacyjne otwarte w 1976 r., w Karviné – Hranicích. Leczone są tutaj przede wszystkim, choroby cewek i skóry oraz schorzenia neurologiczne. Zabytkami wartymi uwagi są: Společenský dům (Dom Kultury), sanatorium, kaplica p.w. św. Anny z 1902 r. Wartym uwagi jest również most żelazobetonowy nad rzeką Olzą z 1925 r.
Marklowice (F6) – Nadgraniczna wieś nad Olzą, włączona w 1977 r. do Cieszyna. Budynek folwarczny z XVII w. Fabryka farb i lakierów „Polifarb“ zbudowana w latach 1962–68.
Marklowice Górne (C5) – Nadgraniczna wieś nad Piotrówką (pierwsza wzmianka z 1305 r.), podzielona granicą na Marklowice Górne (PL) i Dolní Marklovice (CZ). Przejście graniczne. Zabytkowa szkoła z XIX w. Zabytkowe wiatraki drewniane z pocz. XX w. Słupy graniczne (prusko – austriackie). Kamienie graniczne posiadłości Larischów. Nowoczesny kościół p.w. św. Józefata Kuncewicza. W Dolních Marklovicích (Czechy) drewniany kościółek z 1739 r.
Meandry Lučiny (F3) – (PP) Niewielkie ilości porostów brzegowych rosnących wzdłuż meandrującego koryta rzeczki.
Milíkov (J7) – Wieś u stóp Kozubowej. Punkt wyjściowy tras turystycznych wiodących w Beskid Morawsko-Śląski. W XVIII w. zbudowano tu kuźnię o konstrukcji zrębowej, którą przeniesiono wraz z wyposażeniem do skansenu w mieście Rožnov pod Radhoštěm.
Mionší (K7) – (NRP Miąższ) Puszcza bukowo-jodłowa z 250-letnimi drzewami, osiągających wysokość 60 m, nie zalesione polany, liczne źródła, szereg chronionych oraz zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, chata łowiecka arcyksięcia Henryka, znanego pod imieniem markiz Gero. Rezerwat nie jest otwarty dla zwiedzających.
Mnich (C8) – Przysiółek Chybia usytuowany wśród stawów rybnych.
Mosty u Jablunkova (K8) – Miejscowość nadgraniczna. Punkt wyjściowy tras turystycznych w kierunku na Velký Polom, Bílý Kříž, Visalaje, Girová. W okresie zimowym do dyspozycji duża ilość narciarskich tras biegowych.
Motyčanka (L8) – (PP) Dziewicza łąka z typową florą.
Muřínkový vrch (L6) – Szczyt (975 m n. p. m.) w paśmie granicznym Beskidu Morawsko-Śląskiego. Pod wierzchołkiem kapliczka z 1910 r.
Návsí (J8) – Stanowisko archeologiczne „Zamczysko” – odkryto tu wartościowe monety z czasów rzymskich. Barokowy kościół z 2 poł. XVIII w. i domy o konstrukcji zrębowej (nr.4, 126, 148) – typowy przykład cieszyńskiej architektury ludowej. Prywatne obserwatorium astronomiczne – dostępne dla zwiedzających.
NS Jahodná (H7) – (ŚD Jahodná) Ścieżka dydaktyczna o długości 3 km (10 tablic informacyjnych), której zadaniem jest propagacja ochrony środowiska naturalnego.
Nýdek (I8) – Drewniany kościół p.w. św. Mikołaja z 1576 r. z szyndziołową strzechą i barokowym wyposażeniem. Kurloki – budynki ludowe z otwartym paleniskiem bez komina z końca XVIII w. Na Ostrym ślady po najstarszym wyrobisku rudy żelaza na ziemi cieszyńskiej, (dziury, hałdy).
Olza (B1–B2) – W okolicy odkryto najstarsze ślady osadnictwa w całym regionie (sprzed 4000 lat p. n. e.). Pierwsze informacje na temat miejscowości pochodzą z 1239 r. Krzyż pokutny – symbol średniowiecznego prawa zwyczajowego. Kościół z I połowy XX w. 23 maja 1921 r. w Olzie i okolicy toczyły się ciężkie walki, w trakcie których oddziały niemieckie przełamały front powstańczy.
Orlová (D3) – Miasto górnicze, pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1228 r. Od 1269 r. siedziba klasztoru i opactwa benedyktyńskiego. Swój rozwój Orlová zawdzięcza eksploatacji węgla kamiennego (od 1817 r.). Gotycki kościół parafialny p.w. Narodzenia N.M.P. z 1466 r., przebudowany w latach 1902–1903 w stylu neogotyckim. Na rynku, pomnik upamiętniający strajk górniczy w 1925 r., na cmentarzu pomnik 92 górników, którzy zginęli 20.05.1919 r. podczas tragicznego wypadku w kopalni Nová jáma. Park leśny.
Ostrý (J6) – Szczyt (1044 m n.p.m.) górujący nad Przełęczą Jabłonkowską. Lasy bukowe. Schronisko turystyczne Ostrý (KČT Třinec – Klub Turystów Czeskich – Třinec) z 1945 r. Dogodne warunki o uprawiania turystyki w przeciągu całego roku.
Petrovice u Karviné (C4) – Pierwsze wzmianki o miejscowościach, które tworzą Petrovice u Karviné pochodzą z 1305 roku. Ważne kolejowe przejście graniczne do Polski. Drewniany kościół p.w. Wniebowzięcia Pańskiego z II poł. XVI w.
Petřvald (E2) – Miasto górnicze, wzmiankowane w 1305 r. Kościół parafialny p.w. św. Henryka z lat 1835–59 w stylu empire z drogą krzyżową i barokowi rzeźbami z brązu. Muzeum Techniki.
Pierściec (E9) – Wieś nad Bajerką, wzmiankowana w XVI w. Pielgrzymkowy kościół parafialny p.w. św. Mikołaja z 1888 r. (rozbudowany w 1896 r.).
Písek (K9) – Wieś położona w malowniczej dolinie rzeki Olzy, pierwsze wzmianki pochodzą z 1466 r. Kościół p.w. Bożego Miłosierdzia. W pobliżu rezerwat przyrody Plenisko.
Plenisko (J9) – (RP) Puszcza jodłowo-bukowa rozłożona na skalistych zboczach.
Pod hájenkou Kyčera (L8) – (PP Pod leśniczówką Kiczera) Zarastające torfowisko.
Pogwizdów (E5) – Wieś nad brzegiem Olzy, wzmiankowana w 1447 r. Klasycystyczny kościół p.w. św. Jana Nepomucena z 1817 r. Plebania i kilka zabudowań gospodarczych z XIX w.
Ropice (H6) – Jedna z najstarszym miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Zamek z pocz. XV w. przebudowany na początku XVIII w. na barokowy pałac, przebudowany w stylu klasycystycznym w 1810 r. (obecnie zaniedbany). W parku, okalającym pałac znajdują się barokowe rzeźby. Kościół p.w. N.M.P. w stylu empire z 1806 r. W korycie rzeki Ropičanka można znaleźć kryształy stroncyanitu i celestynu. W 1980 roku Ropice włączono do Třince, w r. 2000 roku się usamodzielniła.
Ropička (J5) – Szczyt (918 m n. p. m.). Na zboczy dawna chata Bezruče z 1923 r., obecnie schronisko turystyczne.
Rudzica (D9) – Wieś na wzniesieniu oddzielającym dolinę Iłownicy i Jasienicy. Wzmiankowana w 1305 r. Kościół parafialny Narodzenia św. Jana Chrzciciela z 1782 r. Dwór Ponińskich z XVIII w. W sąsiedztwie dworu okazy lip. Galeria „Pod Strachem Polnym“, założona przez miejscowego artystę malarza F. Kohuta.
Ruptawa (C5) – Dzielnica Jastrzębia Zdroju wzmiankowana w XIV w. Kościół z połowy XX w. z wystrojem wnętrza wykonanym przez uczniów X. Dunikowskiego. Pomnikowy dąb – tzw. „Dąb Jakuba“. Budynek dawnej pruskiej strażnicy granicznej sprzed I wojny światowej. W rejonie Cisówki zachowało się kilka słupów granicznych z dawnej granicy prusko – austriackiej.
Rychvald (D2) – Po raz pierwszy wzmiankowany w 1305 r., prawa miejskie otrzymał w 1985 r. . Znajduje się tu gotycko-renesansowy kościół p.w. Anny z końca XVI w. oraz kościół Zboru Husa Kościoła Czechosłowackiego. Renesansowy zamek w Starém Dvoře z 1577 r., w XIX w. przebudowany. Typowymi dla miejscowości są małe laski i stawy rybne, Jeden z nich - Skučák jest od 1969 roku chronionym rezerwatem przyrody.
Řeka (I5) – Kamieniołomy dekoracyjnego piaskowca godulskiego- miejsce treningowych wspinaczek. Zrębowe chałupy nr 7 i 57 z krużgankiem z przełomu XVIII i XIX w. Liczne obiekty rekreacyjne, tereny narciarskie.
Simoradz (E8) – Wieś w bezpośrednim sąsiedztwie Skoczowa, wzmiankowana w 1286 r. Gotycki kościół p. w. św. Jakuba z XV w. (rozbudowany w 1892 r.).
Skalka (L7) – Najbardziej na wschód wysunięty szczyt (931 m n. p. m.) Beskidu Morawsko-Śląskiego. Schronisko turystyczne KČT (Klubu Turystów Czeskich) o identycznej nazwie spłonęło w styczniu 1998 r. Obecnie jest odbudowywane własnymi siłami klubu (w grudniu 1999 oddano do użytku część gastronomiczną, oddanie części noclegowej planowane jest na rok 2001),w pobliżu ośrodek narciarstwa zjazdowego Severka.
Skoczów (E8) – Miasto nad Wisłą. Wzmiankowany w 1232 r. Prawa miejskie w 1267 r. Miejsce urodzenia św. Jana Sarkandra; od 1920 r. (poza okresem wojny) mieszkał tu Gustaw Morcinek. Kościół parafialny (obecny z 1767 r.) p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła z cennym wyposażeniem. Zabytkowy rynek z barokową figurą Jonasza (Trytona). Ratusz z 1797 r. Dom św. Jana Sarkandra – muzeum i kaplica. „Szpitalik” – kościół szpitalny p.w. Znalezienia Krzyża Świętego z XV w. Kościół ewangelicki p.w. Znalezienia Krzyża z połowy XIX w. (papież spotkał się tu z przedstawicielami społeczności ewangelickiej Śląska Cieszyńskiego). Muzeum Gustawa Morcinka. Pomnik „Poległym za Polskość Śląska”. Pomnik Gustawa Morcinka. Wzgórze Kaplicówka z kaplicą św. Jana Sarkandra i papieskim krzyżem, przeniesionym tu z lotniska na Muchowcu w Katowicach.
Skučák (D2) – (RP) Częściowo zarośnięty staw rybny i okoliczne wilgotne łąki z bogatą florą. Rezerwat obfitujący tereny podmokłe jest również miejscem lęgowiska ptactwa wodnego.
Smilovice (I5) – Wieś położona u podnóża Beskidu Morawsko-Śląskiego. Na południu wyrastają zbocza Goduly (737 m n. p. m.) i Gutského vrchu (741 m n. p. m.). Samodzielność uzyskała w 1850 r.
Stonava (E4–E5) – Górnicza wioska, znana od 1388 r. Ceglany kościół p.w. św. Marii Magdaleny z lat 1905–1910. Koło kościoła pomnik ofiar I wojny światowej. Na pograniczu wsi Stonava i Albrechtice stoi kapliczka z 1848 r., we wnętrzu barokowa rzeźba Madonny z dzieciątkiem. Wzgórze szwedzkie (mogiła szwedzka), którego nazwa związana jest z legendą z czasów wojny trzydziestoletniej. Meandry rzeki Stonávky – rezerwat przyrody.
Strumień (C7–C8) – Miasto w Kotlinie Oświęcimskiej (w centrum „Żabiego kraju“), nad Wisłą i Jez. Goczałkowickim. Pierwsza wzmianka w 1407 r.; prawa miejskie od 1482 r., zniszczone w 50% w czasie działań wojennych w 1945 r. Rynek z ratuszem z 1628 r. (domy z 2 połowy XIX i XX w). Kościół ewangelicko-augsburski z 1788 r. Kościół katolicki p. w. św. Barbary z 1789–93 r. Dwór (tzw. zamek) z XVII w. Symboliczny pomnik na Szlaku Więźniów Oświęcimskich.
Střítež (H5) –Barokowy kościół p.w. Wniebowzięcia N.M.P. wybudowany w latach 1800–1812. Pomnik Józefa Mánesa z 1955 r. upamiętniający jego tutejsze pobyty w latach 1846 i 1854.
Šance (L8) – Zwane też Szańcami Jabłonkowskimi, wały i fosy fortyfikacji wybudowanych w 1578 r. do obrony przed najazdami Węgrów na Śląsk, wykorzystywane także przeciwko Turkom w okresie wojny trzydziestoletniej, w poł. XVIII w. przebudowane.
Těrlicko (G4) – Wieś wzmiankowana w 1229 r. W Horním Těrlicku znajduje się renesansowa karczma Jaszkowska, przebudowana w 1691 r. Obecny kształt uzyskała po ponownej przebudowie w XX w. Rzeźba figuralna św. Jana Nepomucena prawdopodobnie z 1778 r. Barokowy zamek z XVIII w. (obecnie obiekt wypoczynkowy). W przysiółku Kostelec neogotycki kościół p.w. Św. Wawrzyńca z końca XIX w. i empirowy letniskowy zameczek Larischa z pocz. XIX w. Pomnik polskich lotników Żwirki i Wigury, którzy zginęli tu w tragicznym wypadku w 1932 r., obok muzeum – Dom Polski im. Żwirki i Wigury. W pobliżu Babia Góra (423 m n.p.m.) – najwyżej położony punkt Okresu Karvina.
Třanovice (H4) – Třanovice założono w XIII w. Przed kościołem ewangelickim pomnik pastora ewangelickiego Jerzego Trzanowskiego. Kościół p.w. św. Bartłomieja z XVII w., w latach 1902–1904 przebudowany w stylu neogotyckim. Każdego roku w sierpniu odbywa się tutaj pielgrzymka. Drzewo pomnikowe – jawor (Acer campestre L). Na pograniczu czterech wiosek – Třanovic, Žukova, Koňákova i Hradiště znajduje się replika historycznego kamienia granicznego (oryginał z 1932 r. w muzeum w České Těšíně).
Třinec (H6) – Przemysłowe miasto, aż do założenia Trzynieckiej Huty Żelaza w 1839 r. miejscowość o niewielkim znaczeniu. O budowie wysokiego pieca zadecydowały sprzyjające warunki: pobliskie kopalnie rudy żelaza, liczne lasy, siła robocza i źródła energii. W 1842 r. zbudowano odlewnię a w 1845 r. emaliernię naczyń. Duży wpływ na rozwój miasta miało otwarcie kolei koszycko-bogumińskiej w 1871 r. W 1873 r. otwarto koksownię, a w końcu 70-tych XIX w. uruchomiono produkcję stali zlewnej i materiału walcowanego. Obecnie głównym produktem huty jest surówka, stal konwertorowa i materiał walcowany. Na ulicy Frýdecká znajduje się muzeum TŽ (Huty Trzynieckiej) i miasta Trzyńca z ekspozycją prezentującą historię miasta i zakładu. W Třinci ma siedzibę czołowy klub hokejowej ekstraklasy. Sportowcy miejscowych klubów odnosili sukcesy w podnoszeniu ciężarów i w biegach przełajowych. Miasto posiada liczne obiekty sportowe m.in. halę sportową, stadion lekkoatletyczny, basen kąpielowy, krytą pływalnię.
Tyra (I6) – Obecnie część Třince, Ośrodek wypoczynkowy z szeregiem obiektów rekreacyjnych, chroniona lipa.
Uchylsko (B2) – Niewielka wieś na skraju doliny Olzy, tuż przy granicy państwowej w Republiką Czeską. Pierwsza pisemna wzmianka datowana jest na rok 1227. Dzieje miejscowości są ściśle związane z sąsiednimi Gorzyczkami. Kaplica ku czci N.M.P. wybudowana w 1905 r. Krzyże przydrożne z końca XIX w.
Ustroń (G8) – Miasto nad Wisłą, u podnóża Beskidu Śląskiego – pierwsza wzmianka z 1305 r. Od II połowy XVIII w. ośrodek hutniczy, od 1882 r. uzdrowisko. Prawa miejskie w 1956 r. Budynek dawnej administracji huty obecnie Muzeum Kuźnictwa i Hutnictwa. Dawne budynki huty i miniskansen maszyn. Muzeum Regionalne „Stara Zagroda“, rekonstrukcja drewnianej zabudowy z II połowy XIX w. Pomnik ofiar II wojny światowej. Pomnik pilota Jana Cholewy. Muzeum ze zbiorami starodruków. Drewniany kościółek p. w. św. Anny z 1769 r. (Nierodzim). Kościół katolicki p.w. św. Klemensa, z 1788 r. i stary cmentarz. Klasycystyczny Kościół ewangelicki p. w. Apostoła Jakuba z 1835 r. Dąb Sobieskiego z 1683 r., zasadzony na pamiątkę przemarszu oddziałów króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń. Dzielnica uzdrowiskowa Zawodzie. Bulwary spacerowe nad Wisłą.
Velká Čantoryje (H8) – Szczyt (994 m n.p.m.) Beskidu Śląskiego. Schronisko turystyczne z 1904 r.
Velké Doly (G6–H6) – (RP) Enklawa zachowanego do dzisiaj lasu dębowo-grabowego w dolinie Olzy. Stanowisko chronionych roślin i zwierząt.
Velký Polom (L7) – Szczyt (1067 m n.p.m.) w pogranicznym paśmie; z mrozowym zrębem piaskowcowym. Na wschód od szczytu hotel turystyczny Tetřev (Cietrzew) z 1962 r.
Vělopolí (H5) – We wsi zabytek architektury ludowej – cieszyńskie gospodarstwo ze stodołą z 1887 r. (nr 7). W centrum wsi lipa drobnolistna (ok. 400 lat).
Vendryně (I7) – Vendryně jedna z najstarszych miejscowości Śląska Cieszyńskiego. W miejscowym kościele wisi dzwon, odlany w latach 1440–1450 przez mistrza Hanusa Freudenthala. Za zabytkowymi piecami starej Vápenki (piec do wypalania wapna) znajduje się prywatny ogród zoologiczny. Kościół p.w. św. Katarzyny.
Věřňovice (C3) – (PP) Pozostałości lasu liściastego na tarasie rzecznym Olzy, ukazujące się w pełnej krasie wiosną.
Vodní nádrž Těrlicko (F4) – (Zapora Těrlicko) Zbiornik wodny na rzece Stonávce, zbudowany jako rezerwuar wody użytkowej dla przemysłowych zakładów Okresu Karvina. Budowę zbiornika o powierzchni 266 ha zakończono w 1963 r. Teren wypoczynkowy (sporty wodne, wędkarstwo). W okolicach sąsiadujących z zaporą można gdzieniegdzie spotkać głazy narzutowe (pamiątka epoce lodowcowej w okresie czwartorzędu).
Vřesová stráň (L8) – (Rezerwat przyrody) Moczary z bogatą florą i fauną.
Wisła (I-9) – Najbardziej rozległa miejscowość Śląska Cieszyńskiego (wzmiankowane w 1305 r.), zlokalizowana w rozgałęzionej dolinie górnej Wisły i jej górskich potoków – w jej granicach znajduje się około 39 dzielnic (przysiółków). Największy ośrodek wypoczynkowo-turystyczny w Beskidzie Śląskim. Pierwsza wzmianka z 1605 r. Prawa miejskie w 1962 r. Neogotycki kościół katolicki p.w. Wniebowstąpienia N.M.P. z 1865 r. – w miejscu najstarszej osady „Na Wiślech”. Cmentarz przykościelny z nagrobkami zasłużonych. Dawny drewniany zameczek myśliwski Habsburgów, przeniesiony z polany Przysłop. Dom Zdrojowy wraz z kompleksem parkowym. Klasycystyczny kościół ewangelicki z 1838 r. (mała wystawa historyczna w kruchcie). Cmentarz ewangelicki „Na Groniczku” z 1838 r. Enklawa Starego Budownictwa Wiślańskiego: siedziba Muzeum Beskidzkiego im. A. Podżorskiego (zbiory etnograficzne), Karczma „Strzecha”, budynek „U Niedźwiedzia”. Budynek dawnej szkoły z 1824 r., z tablicą upamiętniającą muzyka J. Sztwiertnię. Wille uzdrowiskowe (z tablicami upamiętniającymi pobyt sławnych Polaków). Pomnik Ślązaczki u źródeł Wisły. Ośrodek przygotowań olimpijskich. Letni zamek prezydenta. Rezerwat przyrody z 1930 r., w miejscu zameczku myśliwskiego Habsburgów (przy drodze z Wisły-Czarnego na Kubalonkę). Chata Kocyanów – stara chata góralska z galerią prac twórców ludowych (Wisła – Nowa Osada).
Zabełków (C1) – Wieś nad potokiem Bełk, wzmiankowana w 1371 r. Drewniany kościół parafialny p.w. św. Barbary z ok. 1657 r., przeniesiony ze Sławikowa. Stary cmentarz z kaplicą z 1799 r. i z pomnikiem poległych w czasie II wojny światowej. Przydrożna kaplica. Budynek byłej szkoły mniejszościowej (w latach 1923–24). Chałupy drewniane z XIX w. Pomnik powstańców śląskich. Miejsce urodzenia J. Rymera – pierwszego wojewody śląskiego.
Zabłocie (C8) – Wieś nad Jeziorem Goczałkowickim, wzmiankowana w 1227 r. Warzelnia jodowej soli leczniczej, pozyskiwanej z wód mineralnych czerpanych z miejscowych odwiertów.
Zaborze (D8) – Wieś między Drogomyślem a Chybiem – od zachodu i południa stawy rybne.
Zamarski (F7) – Wieś na Pogórzu Cieszyńskim, wzmiankowana w 1223 r. Drewniany kościół p.w. św. Rocha z 1731 r. Zabudowania folwarczne z pocz. XIX w.
Zebrzydowice (D5–D6) – Duża wieś nad Piotrówką (wzmiankowana w 1305 r.), związana z losami Księstwa Cieszyńskiego. Kościół p.w. Wniebowstąpienia N.M.P. z drugiej połowy XVIII w., z zachowanymi epitafiami. Cmentarz z grobem poległych w wojnie polsko-czechosłowackiej oraz ks. Antoniego Janusza – autora polskiego „Kancjonału“. Pałac barokowy zwany „zamkiem“, zbudowany w XVI w. jako „twierdza“, gruntownie przebudowany w 1760 r. Pomnikowe drzewa. Kapliczki i krzyże przydrożne. Szkolne Muzeum (historia i etnografia). Pomnik pomordowanych Żydów z podobozu KL Auschwitz. Graniczne przejście kolejowe.
Objaśnienia skrótów:
NRP – narodowy rezerwat przyrody
RP – rezerwat przyrody
PP – pomnik przyrody
ZOBACZ RÓWNIEŻ
